Светска банка во најновиот есенски eкономски извештај за Европа и Централна Азија, предвидува дека македонската економија годинава ќе забележи раст од 2,1 отсто, додека во наредната растот на домашниот бруто-производ ќе изнесува 2,7 отсто, а во 2024 година 2,9 отсто.
Оваа финансиска институција, во последниот извештај предупредува на можноста земјата да влезе во зоната на стагфлација, односно на забавен или низок економски раст проследен со високи стапки на инфлација.
Во препораки за македонската економска слика се посочува дека со ограничен фискален простор, зголемен јавен долг и зголемени трошоци на финансирање, фискалната поддршка треба да се насочи кон најранливите категории на луѓе во општеството.
Среднорочниот раст се очекува да биде умерен, но ризиците значително се наклонети кон надолна линија.
„Прогнозата за раст за 2022 година е дополнително намалена поради енергетската и украинската криза која продолжува да зема данок врз домашната економија“, се наведува во делот на извештајот посветен на Северна Македонија.
Понатаму се потенцираат нарушувањата поврзани со војната во Украина, преоптоварените синџири на снабдување, зголемената инфлација и притисок врз платите, како и интензивирањето на кризата во снабдувањето со енергија.
Основното сценарио за прогноза за Северна Македонија е изградено врз претпоставката дека влијанието на енергетската криза и војната во Украина врз домашната економија постепено ќе се смират додека инфлациските притисоци ќе се намалат во текот на прогнозите.
Сепак, основните претпоставки се значително насочени кон надолна страна, поткопувајќи го растот.
Со реални ризици од стагфлација, предупредува Светската банка, земјата ќе треба да започне со исполнување на реформските ветувања кои можат повторно да го зајакнат потенцијалниот моментум на раст на среден рок.
Политичките напори треба да бидат насочени кон враќање на фискалната и финансиската одржливост, истовремено градејќи социјална отпорност што ќе ја намали ранливоста на земјата од шокови и ќе ги обнови долгорочните изгледи за раст.
Во сегашниот амбиент, се вели во извештајот, зголемената политичка несигурност и парламентарниот ќор-сокак во Северна Македонија по резултатите од локалните избори и отстранувањето на пречките за отворање на преговорите за пристап во ЕУ, во услови на криза со храна и енергија, може да доведат до одложување на спроведувањето на реформите.
„За да се поттикне потенцијалниот раст потребно е консолидирање на јавните финансии. Како што војната во Украина и енергетската криза ги замаглуваат изгледите за раст, инфлацијата се движи кон највисоко ниво на сите времиња во Северна Македонија“, се предупредува во делот за перспективата на земјата од меѓународната финансиска институција.
Во делот за Западен Балкан, како регион, се прогнозира економски раст за 3,4 проценти во 2022 година - најбавно темпо меѓу регионите надвор од Источна Европа.
Сепак, со ова темпо на раст, производството може целосно да се опорави и да ги надмине нивоата пред пандемијата, иако со големи варијации на ниво на земја, вели Светската банка. Се предвидува дека растот ќе остане во просек од 2,9 проценти во текот на прогнозираните хоризонти, бидејќи реформите за пристапување во ЕУ и инвестициите ги ублажуваат негативните влијанија наметнати од повисоките цени на енергијата и храната, нарушувањата на трговијата и инвестициските текови и забавувањето.
Нарушувањето на протокот на природен гас во регионот, кој се потпира на Русија за 67 отсто од нејзиниот увоз на природен гас, ги зголеми цените на енергијата и ги засили притисоците за повисоки субвенции за електрична енергија (Албанија, Северна Македонија и Косово) Босна и Херцеговина, Северна Македонија (преку бугарскиот гасовод) и Србија се целосно зависни од Русија за нивното снабдување со природен гас.
Сепак, капацитетот за складирање на Србија помогна да се ублажи шокот за снабдување на краток рок. Во 2022 година, Русија го прекина пристапот до извозот на природен гас во неколку економии од Западен Балкан, зголемувајќи ги грижите за енергетската стабилност дома и во ЕУ - најголемиот трговски партнер во регионот и извор на странски инвестиции.
Заострените глобални услови за финансирање ја ограничија достапноста на надворешно финансирање за регионот.
Зголемените трошоци за задолжување, како и контролата на цените на храната и енергијата (Босна и Херцеговина и Србија), додадоа нагорен притисок врз јавниот долг и неговите трошоци за сервисирање, кои веќе беа нагло зголемени со пандемијата во 2020 година.
Намален фискален простор и намалената фискална одржливост ја зголемуваат ранливоста на Западен Балкан од надворешни шокови - вклучително и од побрзо од очекуваното заострување на глобалните финансиски услови. Потенцијалниот раст во регионот останува ограничен од потребата за структурни реформи за зајакнување на продуктивноста, зголемување на конкуренцијата, инвестирање во човечки капитал и зајакнување на управувањето. На среден рок, се вели во извештајот, неодамна усвоениот Економски и инвестициски план на ЕУ за Западен Балкан, кој ќе мобилизира средствата за поддршка на конкурентноста и инклузивниот раст, како и зелената и дигиталната транзиција.
Сепак, растечката политичка несигурност во регионот може да доведе до одложување на прогресијата на реформите бидејќи парламентарните ќор-сокак ја спречуваат ефикасната апсорпција на средствата и создаваат одложувања во спроведувањето на реформите (Босна и Херцеговина, Црна Гора и Северна Македонија).
До крајот на 2022 година, се очекува дека сите шест земји од регионот ќе поднесат барање за пристапување во ЕУ, при што започнувањето на пристапните преговори во Албанија и Северна Македонија ќе обезбеди значителен напредок во преговорите кон забрзано членство на двете земји.
