Набљудувачите на ОН за човекови права откриваат дека речиси три години по руската инвазија на Украина, ситуацијата со човековите права во земјата и областите окупирани од Русија е во надолна спирала, бидејќи воените операции се интензивираат, цивилните жртви се зголемуваат и тортурата, кратки егзекуции и други груби прекршувањата се размножуваат.
„Ситуацијата со човековите права останува мрачна со сè уште растечкиот број на цивилни жртви, континуираните егзекуции и мачења на воени затвореници и напорите на Русија да ја зацврсти својата контрола врз окупираната украинска територија“, се вели во новиот извештај на набљудувачката мисија на ОН за човекови права во Украина.
Извештајот, објавен во вторникот од Канцеларијата за човекови права на ОН, ги опфаќа клучните случувања во ситуацијата со човековите права помеѓу 1 септември и 30 ноември 2024 година. Тој се заснова на информациите собрани во текот на десетици теренски посети и посети на центрите за притвор, како и како интервјуа со повеќе од 800 жртви и сведоци на кршење на човековите права.
„Зад секој од фактите и бројките во овој извештај стојат приказни за загуби и човечко страдање, кои го покажуваат разорното влијание на војната низ Украина“, рече шефицата на набљудувачката мисија на ОН за човекови права во Украина Даниела Бел во изјавата објавена од Киев што се совпаѓа со објавувањето на извештајот.
Таа рече дека тимовите документирале 574 цивилни смртни случаи и повеќе од 3.000 цивили повредени во текот на тримесечниот период, додавајќи дека септември е највисок месечен број на жртви од јули 2022 година.
Извештајот го припишува порастот на цивилните жртви првенствено на „засилените воени операции“ на руските вооружени сили, особено во Керсон, Доњецк и другите области во Харков контролирани од руската влада.
„Употребата на воздушни бомби и беспилотни летала со краток дострел придонесоа за големиот број цивилни жртви и штета на заедниците“, се вели во извештајот, истакнувајќи дека во средината на ноември, руските вооружени сили започнаа со големи координирани воздушни напади против украинската енергетска инфраструктура.
„Нападите ја прекинаа електричната енергија и услугите како што се вода, греење и транспортни услуги во повеќе региони“, се вели во извештајот, додавајќи и „дополнително намалување на енергетскиот капацитет на Украина како што се приближуваше зимата“.
На ваквиот извештај немаше итен одговор од руски или украински официјални лица.
Портпаролката на Канцеларијата за човекови права на ОН за Гласот на Америка изјави дека канцеларијата „го испратила извештајот до Руската Федерација пред неговото објавување, како што е вообичаена практика. Од нив не добивме никакви коментари“.
Украински заробеници подложени на сексуално насилство
Извештајот открива дека тортурата и малтретирањето на украинските воени заробеници во рацете на Руската Федерација „биле широко распространети и систематски“. Во него се вели дека 42 неодамна ослободени украински заробеници презентирале веродостојни настани во детали за тортурата што ја доживеале, „вклучувајќи тепање, електричен шок и долготрајно престојување во самица“ за време на нивното заробеништво.
Во него се вели дека употребата на сексуално насилство е распространета и врз жените и врз мажите, при што многумина се изложени на „силување, струен удар и тепање на гениталиите, присилна голотија и закани за силување и кастрација“.
Од крајот на август, набљудувачите на ОН забележаа значително зголемување на „веродостојните наводи за егзекуции на украински заробеници“, вклучувајќи убиство на 62 лица во 19 инциденти. Канцеларијата за човекови права на ОН го потврди „егзекуцијата на 15 украински војници“.
Додека руските заробеници, исто така, биле подложени на тортура и малтретирање од страна на украинските власти, авторите на извештајот велат дека тоа се случило во многу помала мера и претежно додека затворениците „се држеле во транзитни објекти за време на раните фази на заробеништво“.
Се додава дека Канцеларијата за човекови права ја документирала смртта на еден руски заробеник во транзитен објект на почетокот на 2024 година, предизвикана од тортура и ја истражува смртта на уште двајца руски заробеници под слични околности.
Извештајот го испитува и третманот на цивилите на територијата окупирана од Руската Федерација во Украина и на Крим, кој таа незаконски го анектираше во 2014 година.
Наметнување на руски идентитет
Авторите на извештајот ја обвинуваат Русија дека ја зацврстила својата контрола на окупираната територија преку наметнување руски закони, кршејќи ги нејзините обврски според меѓународното хуманитарно право, „што резултира со дополнителни ограничувања на основните права и слободи, сопственоста и културните права“.
Тие го наведуваат примерот на новата стратегија усвоена од руските власти во септември „да ги принудат децата и младите од Украина на окупираната територија да покажат лојалност кон Руската Федерација“. Стратегијата вклучува обука на децата за воени вештини како дел од нивните летни рекреативни активности и употреба на пропаганда во образованието.
„Во текот на летото 2024 година, руските окупаторски власти испратија деца од окупираната територија на Украина во кампови на Крим и во Руската Федерација, каде и девојчињата и момчињата добија воена обука и учествуваа во активности фокусирани на зајакнување на рускиот патриотизам и идентитет“, со што се крши Меѓународното хуманитарно право и правото за човекови права, велат тие.
Во извештајот се обвинува Руската Федерација како окупаторска власт за ограничување на верските слободи и за ограничување на слободата на изразување „за да се замолчат критиките за руските воени дејства“.
Извештајот, исто така, наоѓа грешка во одредбите усвоени од украинската влада на териториите што тие ги контролираат, а кои „ги забрануваат активностите на украинските верски организации поврзани со колегите во Руската Федерација“.
Овие одредби, велат авторите, непропорционално го ограничуваат слободното изразување на нечија религија или верување и „треба да бидат изменети за целосно да се усогласат со меѓународното право за човекови права“.
