Белорускиот претседател Александар Лукашенко во средата објави дека помилувал уште 30 политички затвореници, што е трето ослободување на затвореници во последните три месеци.
Имињата на ослободените не беа објавени, но не се очекува да биде вклучена најпознатата затвореничка во земјата, истакнатата опозициска личност Марија Колесникова.
Таа беше дел од трите жени, вклучувајќи ги Светлана Тихановскаја и Вероника Цепкало, кои водеа обединета кампања за промени против Лукашенко на претседателските избори во 2020 година.
И покрај тоа, сестрата на Колесникова се надева дека неодамнешните помилувања се сигнал до светот дека Лукашенко можеби е подготвен да се пазари за слободата на другите политички затвореници во замена за некакви отстапки.
Taa, исто така, се надева дека Лукашенко, кој ја држи власта во Белорусија во последните 30 години, можеби размислува за сопствената иднина и може да биде отворен за апели од западните земји за ослободување на затворениците.
„Лукашенко не сака да биде заборавен откако ќе се случи мир со Украина“, изјави Тања Хомич за Гласот на Америка.
„Тој не сака ниту Белорусија целосно да биде проголтана од Русија“.
Има сè поголема итност во случајот на Колесникова, бидејќи таа и затворениците од највисок профил во Белорусија се држат без комуникација речиси 600 дена.
Луѓе блиски до нив велат дека има застрашувачки целосно затемнување на сите официјални детали за нивните услови.
Во затвор се наоѓа и сопругот на Светлана Тихановскаја, која водеше обединета кампања за промени против Лукашенко на претседателските избори во 2020 година
Според поддржувачите и семејствата, на Колесникова, заедно со сопругот на Тихановскаја, добитникот на Нобеловата награда за мир за 2022 година и други, им биле одбиени писма, посети на адвокат и телефонски повици.
Но, гласовите секогаш успеваат да избегаат од затворските ѕидови, а последното што стигна до Хомич е дека 1,7 метри високата Колесникова сега тежи под 45 килограми и не е сигурна дека жива ќе излезе од притвор.
„Само замислете“, рече Хомич.
„Ова е 21 век, ние сме во центарот на Европа и некој гладува. Ве молам, не дозволувај да умре од глад“.
На Колесникова, која во затворот тешко се разболела ѝ била потребна посебна диета која не ѝ е предвидена, вели нејзината сестра.
Франак Виачорка, висок советник на шефицата на владата во егзил, Светлана Тихановскаја, чувствува еднаква итност за ослободување на политичките затвореници.
Тој рече дека 30-те имиња на списокот служат со кратки мандати и дека има повеќе помали „прекршоци“, како што се коментирање или лајкување антирежимски објави на социјалните мрежи.
И додека вели дека е среќен што некој ќе излезе од затвор, тој посочи дека помилувањата не се знак дека Лукашенко го омекнува својот став, туку едноставно се обидува да го исчисти неговиот имиџ.
„Државната пропаганда го рекламира ова како голем хуманитарен гест на режимот“, рече тој.
„Тоа е чин на Лукашенко пред таканаречените избори следната година да покаже колку е човек и дека се грижи за луѓето, бидејќи дури и неговите поддржувачи не се задоволни од суровите репресии што се случуваат“.
Виачорка, исто така, рече дека меѓународен дипломатски притисок бил вклучен во потегот на Лукашенко да ги помилува 30-те политички затвореници, но дека и домашното јавно мислење имало улога.
Тој истакна дека помилуваните нема да бидат целосно „слободни“, туку ослободени од затвор и следени преку тајните служби, а некои од нив веројатно ќе бидат блокирани да ја напуштат земјата.
„Повеќето од нив беа принудени да напишат писмо за помилување до Лукашенко и да ги признаат злосторствата што никогаш не ги извршиле“, рече тој.
„Ова е исто така форма на понижување за народот, но исто така многу добро го покажува Лукашенко. Тој сака луѓето да ја препознаат неговата моќ. Да ги понижи и да ги натера да ја препознаат неговата моќ“.
И покрај помилувањата, Виакорка вели дека состојбата со човековите права во Белорусија се влошила во последно време, со зголемување на затворските казни од неколку на 10 или 15 години.
Политичките затвореници се принудени да носат жолти беџови за другите притвореници да знаат да не разговараат со нив во случај на случајна средба.
„Тие сакаат емотивно да ги скршат“, рече Тања Хомич, истакнувајќи дека нејзината затворена сестра наизменично се менува помеѓу „изолациона ќелија“ и „казнена ќелија“, опишувајќи ја секоја како мали гнасни соби со тоалети со дупки на подот.
Голема разлика, рече Хомич, е тоа што во изолационата ќелија, Марија Колесникова може да има четка за заби и сапун, додека во казнената ќелија не ѝ дозволуваат никакви лични предмети.
Со оваа интензивна репресија и белоруската КГБ енергично и ефикасно ги следи електронските комуникации, рече Виакорка, активноста на опозицијата сега се случува „офлајн“.
„Луѓето се среќаваат во приватни станови“, рече тој, опишувајќи тајно самообјавен материјал.
„Има многу сајберпартизани. Белорусија има добри хакери“.
Според Виакорка, многу од овие „сајберпартизани“ се државни службеници кои тајно ѝ помагаат на опозицијата, која им дава информации на западните земји за тоа што и кого во Белорусија се санкционира.
Има и групи кои се обидуваат да им помогнат на Украинците и да ја задржат Белорусија официјално надвор од руската војна против Украина.
Сепак, Виакорка рече дека опозицијата во егзил активно ги обесхрабрува луѓето внатре во Белорусија да се вклучат во каква било отворена политичка активност во овој момент на хаос, кога војната е во тек во Украина.
„Не треба лесно да ги жртвуваме луѓето додека немаме јасност“, рече тој.
„Лукашенко прави грешки. Сакаме да бидеме подготвени кога е вистинскиот момент. Во моментов сме на врвот на теророт“.
И додека режимот на Лукашенко ги замолчи Марија Колесникова и другите опозициски активисти затворајќи ги, белорускиот народ не ги заборави овие затвореници, рече Виачорка.
Истакнувајќи ја важната улога што ја имаат жените во опозицијата, тој додаде:
„Гледам што велат за женската моќ. Токсичната мажественост на Лукашенко наспроти женската емпатија на нашите лидери е она што го прави нашето движење толку одржливо“.