Под жешкото сонце, пред вратите на кампот, една група млади момчиња и девојки кои мирно спијат во вреќи за спиење, како на плажа на некој остров, отскокнува од целата слика. Од калта околу нив. Не реагираат на бучавата и делуваат по малку нестварно во хаосот. Како остров. И се обраќам на единствената будна девојка, со искричаво црвена коса. Се смее на моето прашање - да не тргнале на одмор?
„Да знам дека изгледа како да не припаѓаме тука. Од Дамаск сме, сите студиравме или работевме и решивме да заминеме. Моите родители кои останаа таму, ми помогнаа. Сега, јас морам да стигнам до Германија, да се вработам и јас ним да им помогнам“, ми вели Дајана Инди, студентка. „И пред се тоа да и се случи на мојата земја, сакав да живеам поинаку, бев и во Малезија, но таму е прескапо за живот. И во Дамаск студирав англиски, и работев на две места, знам колку и што можам. И во Германија ќе успеам, ќе го научам јазикот и ќе работам и ќе им помагам на моите. Силна сум и вредам.... Во Сирија веќе не може да се живее, што требаше да правам, да ја чекам ’мојата’ бомба. Нема! Можеби јас и другариве на прв поглед сме различни од луѓето околу нас, ама и ние бевме во часови во големите, гумени чамци, потоа пешачевме, па регистрација, па граници, сега овој камп, па воз, па Србија, и знам што не чека во Унгарија, ама ќе успееме, верувајте!“
На капијата на Транзитниот камп имаме долга дискусија со полицаецот околу дозволите за разговори и снимање. Атмосферата зоврива, па неговиот надреден ни се извинува во име на дежурниот кој бил многу изморен, па претерал во недозволеното однесување кон претставниците на медиумите. Нејсе, овозможенио ни е да работиме.
Цело попладне во кампот разговаравме со новодојдените. Со завршена регистрација, едни бараа место за починка под шаторите, други заминуваа на лекарски преглед, трети носеа вода и храна кон познатите, а родителите бараа облека за децата од онаа што ја донеле волонтерите... Секој во својот круг познати, полека се опуштаа.
Се слушна и песна. Наспроти најголемиот шатор, на влажната трева, во круг лежеа десетина млади момчиња и со рацете под главите, тивко пееја некоја, навидум тажна песна. Кога ме видоа дека снимам, малкумина престанаа да пејат, а другите продолжија уште посилно. Еден постар човек ми пријде и на прашањето дали се работи за арапска песна за некоја сакана, ми одговори дека се работи за песна за местото од кое доаѓаат, за планината Џабал-ал-Араб (Планината на Арапите) и дека сите се Друзи, што е „особено тешка судбина“. Прекорувајќи се себеси што толку малку знам и за Друзите и за муслиманите или христијаните во Сирија, го прашав дали не е премногу рано за носталгија. По само неколку недели од заминувањето... Додека молњите го осветлуваа небото, некаде од далечина се слушаа грмотевици, а првите капки дожд паѓаа по лицата на пеачите, стариот соговорник ми одговори дека не е во прашање жал за родниот крај, туку сознанието – дека едноставно, за најголемиот дел од нив, нема враќање назад! „Можеби тие, тие се млади, можеби ќе доживеат да се поправат работите...“, рече, покажувајќи со главата кон кругот момчиња.
Иако на прв поглед во кампот и околу него владее невиден хаос, сепак, работите, се поправаат. „Јас сум тука само две недели, но во тој период многу работи се случија во кампот и многу нешта се направени. Капацитетите се подобрени, има и волонтери, УНХЦР е тука, им се помага на луѓето, но бројот на мигрантите кои доаѓаат во Македонија е секојдневно голем, секој ден меѓу 4 и 5.000 луѓе“ вели Џон од Данска, кој работи за Црвениот крст и е задолжен за комуникации. „Разговарав со многумина од мигрантите и за мене лично, најтрогателни се нивните приказни за роднините и пријателите кои останале во Сирија, или во другите земји од кои потекнуваат. Тешко е да се слушаат и преживуваат нивните приказни за начините на кои дошле до тука, за тоа како биле превезувани со брод...И, убаво е да се види нивната благодарност кога ќе им се даде и мала помош, вода, храна, медицинска нега...“
Ни тој нема објаснение зошто бегалците толку ја глорификуваат Германија: „Гласините бргу се шират и тие имаат сознанија од пријатели и роднини кои веќе стигнале таму, дека биле хумано пречекани. Можеби затоа, но дел од мигрантите сакаат да одат и во Шведска или во Холандија“, вели Џон, а на прашањето дали неговата татковина е на списокот на посакувани дестинации, веднаш одмавнува со главата. „Не, Данска - не, нашата Влада има многу рестрикции за мигрантите и бегалците. Данска е убаво место да се живее во неа, но овие луѓе не се чувствуваат добредојдени таму“.
Ситра (10 години) и сестра и Амра (5) се од Дамаск, и беа дел од бегалците кои беа сместени во кампот претходната ноќ. Постарото девојче се обидуваше да ми го преведе барањето на мајка и, кое ме збуни. Сакаше со својот мобилен да ги фотографира ќерките со мене и со фоторепортерот. И позиравме додека девојчињата се смееја и ги гледаа фотоапаратите на колегата. Се смеевме и ние, со грутки во грлата. Додека со девојчињата со најубавите валкани косички на светот, се поздравуваме со удар со дланките како спортисти, еден од полицајците ни порача дека и покрај штрајкот на македонските машиновозачи, вечерта сепак, ќе замине воз кон Србија, па самите да решиме дали ќе одиме натаму, или ќе продолжиме со колоната која оди на другата страна, кон десетиците автобуси со регистрации од сите макеоднски градови, паркирани кај мостот на Сува Река.
Радосната вест за возот, не го збуни високиот младич, Азиз, ако добро го разбрав, кој на некоја негова варијанта на рускиот јазик, ми дофрлуваше дека дома студирал кибернетика, дека за разлика од сите други, тој сака да замине во Белгија каде сигурно ќе најдел работа, и дека тие никому не му мислат лошо. И дека треба да го снимиме, сега или подоцна. Или, јас така и толку разбрав
На капијата веднаш се формираше колона. Целиот камп како да се разбуди. Десетчлено семејство од Авганистан, браќа и сестри и нивни деца, со насмевки, среќни што го напуштаат кампот. Веднаш зад нив беше најмладиот наш „соговорник“ Али Ал-Насер од Ирак. Гордиот татко, со насмевка ми вели дека синчето му има три месеци и дека ќе расне - во Германија. Ни мавта додека со сопругата, пеш заминуваат кон автобусите. Во цела таа какафонија, во која се мешаат наредби, повици, простувања..., на неколку јазици, Али мирно спие во прегратката на мајка му. За среќа, нема да се сеќава на првите месеци од својот живот. А можеби...
„Можеби тие, тие се млади, можеби ќе доживеат да се поправат работите...“