Највисоките лидери на земјите од НАТО ќе се сретнат следната недела во Шпанија на разговори, во која ќе доминира војната во Украина и како да се одврати понатамошната руска агресија во Европа.
Но, најновиот знак на кој се укажува е дека западната воена алијанса се обидува да го прошири својот фокус кон исток, самитот на НАТО ќе се занимава и со предизвиците што ги поставува Кина, можеби на подиректен начин од кој било од претходните состаноци.
За прв пат на самитот на НАТО ќе бидат вклучени највисоките лидери на четири азиски земји: Јапонија, Јужна Кореја, Австралија и Нов Зеланд. Ниту една не е членка на НАТО, но секоја е претпазлива од зголеменото влијание и принудата на Кина.
Од 2020-та година, НАТО ја засили соработката со четирите азиски демократии, кои ги нарекува „азиско-пацифички партнери“.
Ангажманот ја нагласува длабоката промена во опсегот и приоритетите на НАТО, што требаше да се фокусира на колективната одбрана на нејзините северноамерикански и европски земји-членки.
Но, зголеменото глобално присуство на Кина, како и нејзината проширена воена соработка со Русија, го отежна игнорирањето на НАТО.
Иако не се зборува за прифаќање на азиските земји како членки на НАТО, новиот фокус на Алијансата во Азија најверојатно ќе опстои, според аналитичарите.
„Не очекувам дека НАТО сега ќе се прошири во Индо-Пацификот и ќе создаде нова азиска организација на НАТО“, рече Жуза Ана Ференчи, поранешна политичка советничка во Европскиот парламент.
„Сепак, очекувам дека соработката со азиските земји кои се соочуваат со растечката закана од економската принуда и агресивното однесување на Кина... ќе се приближува се повеќе и повеќе со европските демократии, како и со САД“, рече Ференчи, доцент на националниот Универзитет Донг Хва во Тајван.
Поместувањето на НАТО кон исток го одразува не само засилениот ривалство меѓу САД и Кина, туку и промената на европските ставови кон Пекинг.
Со децении, Европа имаше приоритет на стабилни врски со Кина, која во 2020-та година ги надмина САД како најголем трговски партнер на Европската унија.
Но, европските гледишта за Кина се влошија под водство на шефот на кинеската Комунистичка партија Шји Џјинпинг, чија влада стана поавторитарна дома и поагресивна во странство.
Под Шји, Кина ја уништи демократската опозиција во Хонг Конг, ги зголеми воените закани против демократски управуваниот Тајван и беше обвинета за геноцид врз муслиманите Ујгури.
Шји, исто така, постојано го прошируваше военото присуство на Кина надвор од нејзините брегови, особено во Јужното Кинеско Море, каде што создаде воени пунктови поради приговорите на нејзините соседи, кои имаат територијални претензии со Кина.
Како дел од нејзиниот нов пристап кон дипломатијата, Кина јасно стави до знаење дека ќе возврати на земјите што го критикуваат Пекинг или ќе воведат политики што се спротивставуваат на нејзините желби.
Откако Литванија отвори де факто амбасада во Тајван, кој Пекинг го смета за своја територија, Кина ги намали дипломатските односи и наметна, како што некои велат, трговски бојкот. Ненајавеното ембарго ги погоди не само производите од Литванија, туку и стоките на другите европски земји во кои имало литвански компоненти.
Пандемијата, исто така, помогна да се влошат односите меѓу Европа и Кина. Кина беше обвинета дека недоволно соработувала со истрагата на Светската здравствена организација за потеклото на коронавирусот, кој првпат се појави во централна Кина. Наместо тоа, медиумите контролирани од кинеската влада сугерираат дека вирусот потекнува од друго место, како што се САД или Италија.
Промена на пристапот на НАТО
Растечкиот скептицизам на Европа кон Кина може да се забележи и во поновата историја на НАТО.
Во 2019-та година, Кина беше вклучена за прв пат во соопштението на НАТО - но само во една реченица во која се вели дека Пекинг „претставува и можности и предизвици“.
До 2021-ва година, тонот на НАТО се смени. Во заедничкото коминике објавено во Брисел се вели дека Кина претставува „системски предизвици за меѓународниот поредок заснован на правила“.
Во соопштението, исто така, се критикуваше кинеската „присилна“ политика, „непроѕирната“ воена модернизација, употребата на „дезинформации“ и воените вежби со Русија во евроатлантската област.
Главната причина за поборбениот тон на НАТО е војната во Украина, која се совпадна со тоа што Пекинг и Москва прогласија партнерство „без граници“.
Само неколку недели пред Русија да ја нападне Украина, Шји и рускиот претседател Владимир Путин се состанаа во Пекинг, каде што објавија широк план за спротивставување на западното влијание ширум светот.
Од инвазијата на Русија, Кина се обиде да се прикаже себеси како неутрална страна. Но, многу европски набљудувачи не се убедени, забележувајќи дека Кина постојано ја брани Русија од глобалните критики и наместо тоа го обвини Вашингтон дека ја испровоцирал Москва.
Кина остро одговори на фокусирањето на НАТО кон исток. На брифингот на кинеското Министерство за надворешни работи во четвртокот, портпаролот Ванг Венбин го обвини НАТО за ангажирање во „многу опасни“ напори за создавање непријателски блокови во Азија.
„НАТО веќе ја наруши стабилноста во Европа“, рече тој. „Не треба да се обидува да го стори истото со Азија-Пацификот и целиот свет.