Американскиот претседател Џо Бајден се закани дека ќе го блокира гасоводот Северен тек 2 доколку Русија ја нападне Украина, објави Асошиетед прес.
Гасоводот, кој директно го поврзува рускиот гас со Европа преку Германија е заврешен, но сè уште не е во функција. Тој стана главна цел при обидите на западните влади да го одвратат рускиот напад врз Украина.
Во минатото, тој беше извор на тензии меѓу САД, кои се спротивставија на проектот и Германија. Канцеларот Олаф Шолц рече дека сите опции се на маса, но избегна да го спомене Северен тек 2 конкретно на прес-конференцијата со Бајден во Вашингтон.
Ако руски тенкови тргнат во Украина „веќе нема да има Северен тек 2“, рече Бајден.
Еве неколку клучни работи за гасоводот:
Што е Северен тек 2?
Гасовод за природен гас во должина од 1.230 километри под Балтичкото Море, се протега од Русија до балтичкиот брег на Германија. Тоа ќе го удвои капацитетот на претходниот гасовод Северен тек на 110 милијарди кубни метри гас годишно и ги заобиколува Украина и Полска, кои би ги изгубиле транзитните такси. Тие, исто така, рекоа дека проектот ќе ја зголеми моќта на Русија над Европа. Гасоводот сè уште не работи и чека одобрение од страна на Германските регулатори и Европската комисија.
Зошто Русија го сака гасоводот?
Државниот производител „Газпром“ вели дека ќе ја задоволи растечката потреба на Европа за достапни цени природен гас и ќе ги дополни постоечките цевководи низ Белорусија и Украина. Европа увезува најголем дел од гасот од Русија. Северен тек 2 би понудил алтернатива на системот на Украина, пониски трошоци со заштеда на транзитни такси во Украина и Полска.
Зошто Бајден е против гасоводот?
САД и европските сојузници во НАТО, како што се Полска и Украина, се спротивставија на овој проект пред администрацијата на Бајден. Тие рекоа дека тоа ѝ дава можност на Русија да го користи гасот како геополитичко оружје. Бајден се откажа од санкциите против операторот на гасоводот кога тој беше речиси завршен, за возврат на согласност од Германија да дејствува против Русија ако го користи гасот како оружје или ја нападне Украина. Но, САД сè уште мислат дека Северен тек 2 е лоша идеја. Во меѓувреме, Шолц, кој го презеде кормилото во Германија во декември, го поддржа проектот. Иако тој избегна да се осврне конкретно на Северен тек 2, рече дека Русија би се соочила со „тешки последици“ и дека санкциите мора да бидат подготвени предвреме.
Како Бајден би го блокирал Северен тек 2?
САД би можеле да воведат тешки финансиски санкции, казнувајќи ја која било компанија што ќе има бизнис со гасоводот, одвраќајќи банки и бизниси и на тој начин оневозможувајќи ја работата на гасоводот. Бајден не кажа дали тоа е начинот што ќе го избере. Прашан во понеделникот како САД би стопирале нешто што е под германска контрола, Бајден рече „ви ветувам, ќе можам тоа да го направам“. Шолц додаде „можете да бидете сигурни дека нема да има никакви мерки за кој имаме различен пристап. Заеднички ќе дејствуваме“. Во Конгресот, републиканците и демократите, при ретка усогласеност, долго време се спротивставуваат на Северен тек за влијанието што ѝ го дава на Русија над Европа. Тие беа поделени со месеци околу тоа дали да се воведат санкции за Северен тек 2 сега или само ако Русија напаѓа. Поддржувачите на законот одбија да кажат на кој компромис би можеле да работат. Во Германија, процесот на одобрување е претставен како строго законска одлука, а не како а политички, поставувајќи прашања за тоа кој механизам би можел да се користи доколку постои руски напад. Во Европа, санкции против Русија поради нејзината инвазија на Крим во 2014 година беа договорени на ниво на Европската Унија.
Дали „Северен тек 2“ ќе помогне во европската криза со природен гас?
Не веднаш или директно.
