Зошто САД имаат двопартиски систем?

Your browser doesn’t support HTML5

Иако Америка имала голем број политички партии низ својата историја, дво-партискиот систем на демократите и републиканците сè уште доминира во политичкиот процес.

Претседателските избори во 2024 година ветуваат пресметка меѓу двајца непопуларни кандидати – едниот зафатен со прашања за неговата возраст и способност, а другиот се соочува со федерални кривични пријави.

Но, иако рекордни 63% од анкетираните американски гласачи се незадоволни од претставените опции од двете големи партии - Демократската и Републиканската – сигурно е дека следниот претседател ќе дојде од една од тие две партии, како и сите други претседатели од 1856 година.

Доминацијата на двопартискиот систем може да е чудна. Во уставот на САД ништо не е наведено за политичките партии, а Џорџ Вашингтон – првиот и единствениот претседател избран без да претставува политичка партија – предупреди на ова во своето проштално обраќање.

Но, дури и пред Вашингтон да ја напушти функцијата, во неговата администрација се формираа две фракции кои ќе станат првите политички партии во земјата. Оттогаш, партиите понекогаш се делат или се разделуваат, при што се формираат нови кои ќе ги заменат. Но, овие пресврти обично се населуваат во нов двопартиски систем.

Главната причина за оваа шема е тоа што американскиот изборен систем најмногу се потпира на гласање, каде што гласачите можат да изберат само една опција, а единствениот кандидат со најмногу гласови победува на изборите.

Иако овој систем ја има користа од едноставноста, тој ги охрабрува различните фракции и интереси да се здружат во една партија за да имаат какви било шанси да ги победат своите противници - кои, се разбира, ќе го направат истото.

За разлика од САД, земјите со повеќепартиски избори често имаат пропорционална застапеност во која секоја партија добива дел од парламентарните места што одговара на нивниот дел од гласовите.

Други системи вклучуваат рангиран избор или повеќекратно гласање, што им овозможува на гласачите да изразат поконкретни преференции, и можат да гласаат за поодржлив кандидат ако е потребно.

Сепак, дури и повеќепартиските избори често резултираат со либерална или левичарска коалиција наспроти конзервативна или централно-десничарска коалиција. На некој начин, двопартискиот систем едноставно ја одразува природата на политичкиот спектар.

Досега, ниту еден кандидат од трета страна во САД не станал претседател. Честопати, кандидатите од трета страна се обвинети дека дејствуваат на начин што ги пренасочуваат потенцијалните гласови од кандидат на главната партија, кој се смета за идеолошки поблизок до нивната позиција.

Сепак, бидејќи гласачите се чувствуваат сè понезадоволни од опциите, изборниот циклус за 2024 година забележа обновени повици за изборни реформи и поддршка за кандидати од трета страна како Корнел Вест и Роберт Кенеди Џуниор.

На изборите се предвидува дека третите страни може да влијаат – иако можеби не на начинот на кој нивните гласачи би можеле да се надеваат.