Претседателката на Молдавија Маја Санду го освои вториот мандат на клучните избори за земјата кандидат за ЕУ, победувајќи го противкандидатот поддржан од Русија, Александр Стојаногло во вториот изборен круг.
Со речиси 100 отсто преброени гласови, Централната изборна комисија на Молдавија објави дека Санду води со повеќе од 55 отсто, наспроти 45 отсто на Стојаногло. Нејзината победа е поттик за проевропските аспирации на Молдавија, иако изборите беа нарушени со обвинувања за руско мешање, измама и заплашување на гласачи.
Изборната трка меѓу Санду, проевропски реформатор, и Стојаногло, поранешен обвинител поддржан од Социјалистичката партија, привлече значително меѓународно внимание.
Молдавија, мала постсоветска нација сместена меѓу Украина и Романија, долго време е предмет на конкуренција меѓу Москва и Западот. Кампањата на Санду ги нагласи реформите, антикорупцијата и јасен пат кон членство во ЕУ, додека Стојаногло промовираше поблиски врски со Русија.
Изборите заматени со тврдења за руско мешање
Молдавските и меѓународните аналитичари изразија загриженост за наводното руско мешање што влијаеше на атмосферата на изборите и покрена прашања за изборниот интегритет.
Претседателот на на молдавскиот тинк-тенк „WatchDog.MD“ Валериу Паша го нарече учеството на Русија „невидено“. Овие избори беа „уникатна вежба, не само за Молдавија, туку и за сите демократии“, изјави тој за Гласот на Америка.
Тој наведе широк спектар на тактики што наводно ги користела Русија за да влијае на резултатите.
„Русија ги употреби сите можни и замисливи методи за да влијае на изборите, почнувајќи од огромна дезинформација, мешање во информациите, основно купување гласови“, рече Паша.
„Тие користеа организиран криминал. Ја користеле православната црква. Тие користеа медиумско влијание. Тие незаконски ги финансираа изборните кампањи на повеќе кандидати за време на овие избори. Користеле корупција во државната институција. Така, Русија ја искористи целата игра за авторитарно мешање во странски избори и скала што никогаш не се случила никаде низ светот“, рече Паша.
Тој процени дека Москва вложила повеќе од 150 милиони долари во кампањата и напорите за поддршка на Стојаногло - огромна сума за Молдавија, една од најсиромашните земји во Европа.
Александр Стојаногло, претседателски кандидат на Социјалистичката партија на Молдавија, близок до Русија, го напушта гласачкото место, во Кишињев, Молдавија, недела, 3 ноември 2024 година, за време на вториот круг од претседателските избори.
Руските акции се „за задржување на Молдавија во нејзината орбита“, рече тој, што за Русија значи задржување на упориштето во Источна Европа и спротивставување на влијанието на ЕУ во регионот.
Високиот советник за национална безбедност на Санду, Станислав Секриеру, на социјалните мрежи објави „масовното руско мешање“ се обидува да го наруши исходот на изборите. Молдавските власти ја зајакнаа безбедноста на изборите, додека граѓаните пријавија раширени дезинформации и пораст на онлајн пропагандата во текот на кампањата.
Русија негираше дека се меша во изборите.
Наводните руски тактики го делат молдавското општество
Наводните тактики за руско мешање во Молдавија го поларизираа општеството, предизвикувајќи длабоки поделби околу иднината на земјата. Според Паша, руското мешање придонесе за клима на поларизација која најверојатно ќе опстојува и по изборите.
„Утрото по изборите се бевме затекнати со многу поделено и поларизирано општество, со неверојатно високо ниво на социјална анксиозност. Сите овие фактори ќе се трансформираат во долгорочни ранливости и Молдавија ќе мора многу да се бори за да го надмине негативното влијание на сето ова мешање“, изјави Паша за Гласот на Америка, предупредувајќи на тековните закани за стабилноста и демократскиот интегритет на Молдавија.
Молдавскиот член на парламентот Синчевичи Еугениу во интервју за Гласот на Америка ја повтори оваа загриженост. Тој истакна дека многу гласачи во најсиромашните заедници во Молдавија се ранливи на шеми за купување гласови поради нивниот економски статус.
„100 евра по глас е голема сума на пари, а оваа сиромаштија е она што Русија ја користи“, вели тој.
Молдавските иселеници, особено оние во Европската унија, го поддржаа проевропскиот став на Санду и помала е веројатноста да бидат под влијание на дезинформации или мито, според Синчевичи. „Тие ја видоа Европа и нема да бидат измамени со лажни вести“, истакна тој, нагласувајќи го јазот меѓу домашните гласачи во Молдавија и оние во странство.
Фокус на реформите во судството, парламентарните избори
Со парламентарните избори кои треба да се одржат следната година, политичката иднина на Молдавија виси на конец. Синчевичи ја истакна важноста да се учи од овие избори. „Ние ги научивме нашите лекции, ја слушнавме пораката на народот“, рече тој. „Ќе работиме напорно за да ја обединиме земјата и да се движиме нанапред кон парламентарните избори.
Тој ја нагласи и потребата од брзи реформи во судството. „Треба да дејствуваме брзо и треба да дејствуваме решително“, рече тој, додавајќи дека се очекува Санду да ги претстави своите планови за судските реформи во наредните месеци.
Паша на сличен начин повика на итни реформи за борба против корупцијата и спротивставување на руските дезинформации. Тој ги повика сојузниците на Молдавија, особено ЕУ, да ги поддржат овие напори.
„Молдавија не може сама да одолее. Молдавија е премала. Русија инвестира неверојатни количини на ресурси. Тие се многу вешти во сите овие валкани политички технологии. Значи, треба во времето што преостана до парламентарните избори, период од осум-девет месеци, да инвестираме многу во демократските институции, во независните медиуми“, предупреди тој, истакнувајќи дека претстојните парламентарни избори може да се соочи со уште поинтензивни пречки.