Симбол за истрајноста: Велигденските кули од луѓе се издигнаа во Македонски Брод

Отпорот на македонскиот народ против репресии нема да исчезне, е симболичната порака што жителите на Македонски Брод ја испратија преку вековниот обичај Велигденски кули што се одржа на вториот ден од православниот христијански празник, Велигден.

Физички силни и претежно млади луѓе направија три човечки кули од по два реда. Петмина во долниот ред, петмина во горниот. Симболиката е многу јасна, објаснија жителите: Долниот ред се петвековните османлиски поробувачи, додека во горниот ред е македонското население кое верувало дека, кога-тогаш, ќе му згазне врз глава на поробувачот.

Поворката ја почнаа од црквата „Св.Богородица“ во Македонски Брод и продолжија да се искачуваат низ стрмни нагорнини кон место викано „На рид“ што бил своевиден центар на некогашниот Македонски Брод.

Патот до таму не им беше лесен, но за цело време се пееја патриотски песни, како бодрење да се издржи во борбата. Кулата не смее да се растури, зашто, според верувањата, ќе биде лош знак. Ниту една од трите кули не падна.

Обичајот е уникатен и единствен од таков вид во македонското културно наследство. Според сознанијата на етнолозите, тој потекнува од 17. Век.

„Населението од Македонски Брод и од околината побарало дозвола да го празнува Велигден. Но, тогашниот турски паша тоа не го дозволувал, па биле принудени да го откупат со злато. Богатството го однеле во тогашен Цариград и му го предале директно на Султанот, по што добиле дозвола да го празнуваат Велигден“, раскажа Милена Стојческа, етнолог и директорка на Домот на културата во Македонски Брод.

Сепак, како што таа раскажува, локалниот турски паша не дозволил чествувањето на Христовото воскресение да се празнува на првиот, туку само на вториот ден од Велигден.

„За да му се осветат на пашата, македонското население тогаш почнало да ги прави кулите и преку нив да му праќа порака на високиот османлиски намесник дека кога-тогаш, населението ќе застане врз главата на поробувачите“, додава Стојческа од Домот на културата кој се јавува како коорганизатор на настанот заедно со свештенството од црквата „Св. Богородица“.

Во создавањето на кулите претежно учествуваат млади лица. Но, поради заминувањето на населението од државата, бројот на активни учесници покажал знаци на намалување.

„Некогаш, барем тоа што јас паметам, имало и до девет кули. Но, годинава беа само три. Ние сме задоволни што еланот и желбата за одржување на обичајот постои, но иселувањето си го прави своето. Се надеваме дека ова случување ќе добие уште поголема видливост низ државата, но и кај туристичките оператори, за да видиме и повеќе странски гости“, вели Бојан Бежоски, писател и антрополог од Македонски Брод.

Обичајот Велигденски кули имал прекини низ историјата, но кон крајот на 80-те години од минатиот век, тој повторно се обновува и добива особено на сила после осамостојувањето на државата.

• Тоше Огњанов

Непокорот кон угнетувачите засекогаш ќе опстои е пораката што и годинава симболино беше упатена преку уникатниот и вековен обичај Велигденски кули, во Македонски Брод. Обичајот настанал околу 17. век. Долниот ред ги претставува османлиските поробувачи, а горниот ред е македонското население.