Протерани на место далеку над Арктичкиот круг, група руски новинари работат со Норвежаните за да ги пробијат строгите државни контроли што ги зафатија медиумите во нивната татковина.
Во Barents Observer, онлајн весник кој стана водечки снабдувач на вести од Далечниот Север во последните две децении, двајцата локални новинари сега се кај малцинството.
Со седиште во градот Киркенес, блиску до руската граница, медиумот ги отвори вратите за новинарите кои побегнаа од Русија по силниот притисок врз печатот по инвазијата на Украина.
Носејќи маица од Мики Маус и тетоважа на Мајкл Џексон на раката, Денис Загоре објаснува дека го напуштил рускиот град Мурманск во септември.
„Кога започна војната, во моите подкасти за Barents Observer, реков диктатор Путин, го реков само тоа, а не специјална воена операција или нешто слично“, изјави 47-годишниот новинар за АФП.
„Почнав да сфаќам дека би можело да биде небезбедно ако продолжам да го правам тоа во Мурманск“, кој се наоѓа на 220 километри од границата.
„Ако (сакате) да кажете дека Путин е диктатор и војната е војна, тука е побезбедно“, вели тој.
Блокирани во Русија
Barents Observer сега има тројца руски репортери и еден руски приправник и почна да објавува повеќе написи на руски отколку на англиски јазик.
„Веќе бевме блокирани во Русија и бевме во огромни неволји со руската агенција за цензура. Затоа, рековме во ред, тие сакаат да им направат повеќе проблеми на новинарите, а потоа ние можеме да им направиме повеќе проблеми“, вели уредникот Томас Нилсен.
„Не ни е грижа за руските закони за цензура. Ние сме тука за слободата на говорот и слободното новинарство“, изјави Норвежанецот.
На полица во неговата канцеларија, кукла на која се испишани зборовите „Слава на Украина“ седи покрај лименки со пиво со ликот на рускиот претседател Владимир Путин, сувенири на телефони од кои едниот има „директна линија до Кремљ“, се шегува Нилсен – и знак на кого пишува „Во етер“.
Блокирана од 2019 година, публикацијата користи мноштво трикови за да ги заобиколи обидите на Русија да го ограничи пристапот: огледални страници хостирани на различни адреси, пристап преку VPN услуги, формати на подкаст и присуство на Јутјуб значи дека се одржуваат десетици илјади прегледи, смета Нилсен.
Покриеноста вклучува повеќе вести од општ интерес, како што се неуспеси со кои се соочува морскиот парк во Мурманск или инвазиите на розовиот лосос, како и приказни директно поврзани со конфликтот во Украина.
„Имаме многу гледачи, особено меѓу младите луѓе во Русија, кои добиваат пристап и добиваат информации за тоа што се случува со војната, со репресијата во Русија, за тоа кој завршува во затвор и така натаму“, додава Нилсен.
„Написи и вести што не ги добиваат во нивните локални или регионални медиуми дома“, вели Нилсен.
Пајакот Путин
Русија падна на 164-то место од 180 места во годишниот индекс на слободата на печатот на Репортери без граници, на кој Норвешка е на врвот неколку години.
На почетокот на јули, Елена Милашина, руска новинарка во независниот весник Новаја Газета беше тешко претепана во Чеченија.
Странските медиуми, исто така, се на повидок, а Еван Гершкович, дописник на Вол Стрит Журнал, е во затвор од март и се соочува со обвиненија за шпионажа.
„Секој ден седевме во нашата канцеларија и не знаевме што ќе се случи. Дали полицијата ненадејно би упаднала во нашата канцеларија и би нѐ одвела?“, вели Елизавета Верејкина, која работеше за Би-Би-Си во Москва пред да се приклучи на Barents Observer.
„Тешко е да се живее во општество кое апсолутно презира сè за вас“, вели таа.
Бројот на руски новинари во егзил порасна во места како Тбилиси, Ереван, Вилнус Рига и Киркенес.
Приправничката Олесија Кривцова чека работна дозвола пред да почне да работи.
И таа има тетоважа, на десната нога: слика на рускиот претседател Владимир Путин во форма на пајак со Орвеловскиот натпис „Големиот брат те гледа“.
На другиот глужд, таа еднаш носеше електронска нараквица.
Пријавено од универзитетските пријатели во Архангелск за критикување на војната на социјалните мрежи, младата жена беше ставена во домашен притвор во очекување на судење за оправдување тероризам и дискредитација на руската армија – обвиненија казниви до 10 години затвор.
„На крајот ја сфатив неправдата на она што се случува, па си заминав“, објаснува таа.
Откако се ослободи од нараквицата на глуждот, таа патуваше преку Белорусија и Литванија пред да стигне до Киркенес.
„Таа рече „Сакам да ја сменам Русија и сакам да го направам тоа преку новинарството“. Ние рековме: „Во ред, добредојде“, забележува Нилсен.
Извор: Агенција Франс прес