Тековното насилство меѓу Израел и Хамас ги подвлече предизвиците со кои се соочува амбициозната иницијатива за изградба на нова трговска рута од Индија преку Блискиот Исток до Европа, според аналитичарите.
Најавен на самитот на Групата 20 што се одржа во Индија минатиот месец, економскиот коридор Индија-Блискиот Исток-Европа се смета за модерна рута за зачини и алтернатива на кинеската иницијатива „Појас и пат“. Таа е поддржана, меѓу другите, од Соединетите Американски Држави, Европската Унија и Саудиска Арабија.
Коридорот има за цел да воспостави железничка и бродска мрежа што ги поврзува ОАЕ, Саудиска Арабија и Јордан со израелското пристаниште Хаифа на Средоземното Море. Стоката потоа би можела да се испрати во Европа, заобиколувајќи го Суецкиот канал.
Но, додека Израел изведува напади врз Газа како одговор на нападот на милитантите на Хамас на 7 октомври, регионот е паднат во нестабилност бидејќи конфликтот станува најсмртоносниот од петте војни во Газа.
„Сега се соочуваме со можност за прелевање на оваа војна во поширокиот регион и тоа е проверка на реалноста за економскиот коридор Индија-Блискиот Исток-Европа“, според Чинтамани Махапатра, основач на Институтот за индо-пацифички студии Калинга во Њу Делхи.
„Во средината на овој конфликт, целата идеја за економскиот коридор Индија-Блискиот Исток-Европа се губи“, вели Махапатра.
Посочувајќи дека проектот вклучува минување низ некои од најнестабилните региони на Блискиот Исток, аналитичарите велат дека војната е повик за „будење“ за обемот на предизвиците со кои ќе мора да се соочи економскиот коридор Индија-Блискиот Исток-Европа.
„Новата војна е трагичен потсетник за тоа колку тешко ќе биде да се изгради новиот коридор“, рече Мајкл Кугелман, директор на Институтот за Јужна Азија во Центарот Вилсон во Вашингтон, во коментарите испратени по е-пошта до Гласот на Америка.
„Не се работи само за финансиски предизвици, туку и за стабилност и дипломатска соработка. Војната болно јасно покажува дека овие услови остануваат неостварливи“, вели Кугелман.
Кога беше објавен проектот, притисокот на Вашингтон за нормализација на односите меѓу Саудиска Арабија и Израел напредуваше и имаше надежи дека тоа може да ги трансформира долгогодишните ривалства на Блискиот Исток.
Сигурната врска меѓу Саудиска Арабија и Израел е клучен елемент на проектот. Договорот меѓу Израел и Саудиска Арабија би следел по Абрахамскиот договор со посредство на САД, според кој Израел воспоставил дипломатски односи во 2020 година со три арапски земји.
„Овој проект се работеше под претпоставка дека ќе има мир и стабилност во регионот. Но, дури и ако нема поширок конфликт во деновите и месеците што доаѓаат, иднината сега е неизвесна“, според Маној Џоши, истакнат соработник во Истражувачката фондација Обсервер во Њу Делхи.
Тој посочи дека за проектот се потребни милијарди долари инвестиции.
„Тоа вклучува изградба на две до три илјади километри железнички линии. Со оглед на тоа што регионот сега е втурнат во политичка нестабилност, прашањето е кој ќе инвестира?“, прашува Џоши.
Коридорот поддржан од Западот не беше замислен само како трговска рута - според аналитичарите имал геополитички мотиви. Се гледаше како контра на Кина, чие влијание на Блискиот Исток расте.
Таа, исто така, имаше за цел да изгради доверба и политички капитал за нормализација на врските меѓу Израел и Саудиска Арабија според Кугелман. Но, тој рече дека тој план засега е ставен на „ладен мраз“, иако може да се реконституира по пат.
„Саудиска Арабија и Израел имаат силни стратешки императиви за нормализирање на врските, но за Ријад, политичките трошоци за тоа додека Израел ја спроведува својата брутална кампања во Газа се премногу високи“, рече тој.
Њу Делхи рече дека тековниот конфликт нема да ги намали плановите за трговскиот коридор. Индија, чија економија расте, ќе биде еден од главните корисници на предложената рута. Индискиот премиер Нарендра Моди го опиша економскиот коридор Индија-Блискиот Исток-Европа како „основа на светската трговија за стотици години што доаѓаат“.
„Економскиот коридор Индија-Блискиот Исток-Европа е на долг рок“, рече министерката за финансии Нирмала Ситараман во Мароко минатата недела, каде што присуствуваше на состанокот на министрите за финансии на Г-20.
„Иако краткорочните пропусти можат да предизвикаат загриженост и да ни го окупираат умот, ние ќе продолжиме да се занимаваме со сите засегнати страни“, рече Ситараман.
За Њу Делхи, новата трговска рута ќе ги намали трошоците за испорака и ќе го забрза пристапот до пазарите на Блискиот Исток и Европа. Врските на Индија со земји како Саудиска Арабија, ОАЕ, Египет како и Израел значително се загреаа во последниве години. Трговијата со овие земји се зголемува додека Европската унија е нејзиниот трет најголем трговски партнер.
Како што се развива сегашниот конфликт, Њу Делхи посегна и до Израел и со Палестинците.
Во знак на солидарност со Израел, премиерот Моди го осуди нападот на Хамас како терористички напади. Индија, исто така, ја повтори својата долгогодишна поддршка за формирање независна палестинска држава и испрати хуманитарна помош за Газа.
Но, дури и ако Њу Делхи успее да постигне рамнотежа во своите врски со арапските земји и Израел, иднината на проектот зависи од тоа како ќе се обликуваат односите меѓу земјите во регионот.
„Економскиот коридор Индија-Блискиот Исток-Европа нема да биде погребан, нема да го напишам неговиот обид“, рече Махапатра.
„Кога прашината ќе се спушти во Западна Азија, најверојатно ќе напредува. Но, среде таков конфликт, не постои можност за кооперативен и позитивен предлог со различните вклучени земји“, додаде таа.