Земјите-членки на ОН во четвртокот одобрија договор за сајбер криминал, што е прв таков текст на телото, и покрај жестокото противење од активистите за човекови права кои предупредија на потенцијалните опасности од надзорот.
По тригодишни преговори и последната двонеделна сесија во Њујорк, членовите со консензус ја одобрија Конвенцијата на Обединетите нации против компјутерскиот криминал и таа сега ќе биде поднесена до Генералното собрание на формално усвојување.
„Документите ги сметам... за усвоени. Ви благодарам многу, браво на сите!“, рече алжирскиот дипломат, Фаузија Бумаиза Мебарки, претседателка на комитетот за подготвување договор.
Комитетот беше формиран, и покрај противењето на САД и Европа, по првичниот потег на Русија во 2017 година.
Новиот договор ќе стапи на сила откако ќе биде ратификуван од 40 земји-членки и има за цел „поефикасно да спречи и да се бори против сајбер криминалот“, особено во врска со сликите за сексуална злоупотреба на деца и перење пари.
Поздравувајќи ја „значајната конвенција“, делегатот на Јужна Африка рече дека „одредбите за техничка помош и градење капацитет нудат многу потребна поддршка за земјите со помалку развиена сајбер инфраструктура“.
Но, оние кои се противеа на договорот - необичен сојуз на активисти за човекови права и големи технолошки компании - го осудуваат овој чекор како премногу широк опсег, тврдејќи дека може да биде глобален договор за „надзор“ и да се користи за репресија.
Конкретно, текстот предвидува дека државата може, со цел да истражи какво било кривично дело казниво со минимум четири години затвор според нејзиното домашно законодавство, да побара од властите на друга земја какви било електронски докази поврзани со кривичното дело, а исто така да бара податоци од давателите на интернет услуги.
Предупредувања за „невиден мултилатерален инструмент за надзор“, рече Дебора Браун од „Human Rights Watch“ која за агенцијата Франс-прес изјави дека договорот „ќе биде катастрофа за човековите права и е мрачен момент за ОН“.
„Овој договор е ефективно правен инструмент за репресија“, рече таа. „Може да се користи за сузбивање на новинари, активисти, ЛГБТ лица, слободни мислители и други преку границите.
Клаузула за човекови права
Ник Ештон-Харт ја предводи делегацијата за технолошки договор за кибер-безбедност на разговорите за договорот, претставувајќи повеќе од 100 технолошки компании, вклучувајќи ги Мајкрософт и Мета.
„За жал“, рече тој во четвртокот, комитетот „усвои конвенција без да се осврне на многу од главните недостатоци идентификувани од граѓанското општество, приватниот сектор или дури и телото на ОН за човекови права“.
„Секаде каде што ќе се имплементира, Конвенцијата ќе биде штетна за дигиталното опкружување генерално, а особено за човековите права“, рече тој за АФП, повикувајќи ги нациите да не ја потпишуваат или имплементираат.
Сепак, некои нации се жалат дека договорот всушност вклучува премногу заштитни мерки за човековите права.
Пред неколку дена, Русија, која историски го поддржуваше процесот на изготвување, се пожали дека договорот станал „презаситен со заштитни мерки за човековите права“, истовремено обвинувајќи ги земјите за следење „тесни цели за самослужење под знамето на демократските вредности“.
За време на седницата која се одржа вчера, Иран се обиде да избриша неколку клаузули со „вродени недостатоци“.
Еден таков дел е тој кој пропишува дека „ништо во оваа Конвенција нема да се толкува како дозволување за потиснување на човековите права или основните слободи“, како што се „слободите на изразување, совест, мислење, религија или верување“.
Барањето за бришење беше одбиено со 102 гласа против, 23 за (вклучувајќи ги Русија, Индија, Судан, Венецуела, Сирија, Северна Кореја и Либија) и 26 воздржани.
Меѓутоа, ниту Иран ниту која било друга земја не избраа да го спречат одобрувањето со консензус.