Околу 300.000 либанци останаа без дом по големата експлозија на пристаништето во Бејрут. Од нив 80.000 се деца. Штетите се проценуваат на 15 милијарди долари, а по уништувањето на силосот за жито Либан се соочува со закана од глад.
Вака Македонка Трајковска, Македонка во Бејрут, опишува колку е драматична ситуцијата по страшната експлозија во која загинаа најмалку 154 лица и беа повредени илјадници.
„Бејрут е во шок, сите сме во тага и неверување. Глетката на пристаништето е како сцена од најлош апокалиптичен филм. Јас живеам во близина и од мојата зграда до пристаништето нема ниту еден здрав прозорец. Улиците се покриени со стакло, урнатини и паднати алуминиумски рамки... Зградите покрај брегот се комплетно уништени. Се е уништено. Жално е на улиците на Бејрут“, вели Трајковска, која веќе една година живее во Бејрут каде работи во УНИЦЕФ.
Изгореа житните резерви и медицинските залихи
И додека државата се соочува со сериозни економски и социјални проблеми, расте бројот на инфекции на Ковид-19. Уништувањето на житните резерви само дополнително ја усложнува ситуацијата во државата која е зависна од увоз на храна, а која сега остана без пристаништето преку кое тој увоз се реализираше во најголем обем.
„Откако во експлозијата изгоре силосот со жито се проценува дека Либан ќе има храна за следните четири до пет недели. Последните проценки се дека гладот е неизбежен, бидејќи 70 проценти од храната се увезува и тоа најчесто преку пристаништето во Бејрут. Сега се подготвуваат пристаништата на југот за да примат достава на храна, но тоа е долгорочен процес. Другиот аспект на хуманитарната криза е што сите хуманитарни пратки на храна за Сирија доаѓаа преку пристаништето во Бејрут. Изгореа над 17 хангари со хуманитарна помош, како и магацинот на Министерството за здравство со најголемите медицински залихи за цел Либан, вклучително и со опремата за превенција од коронаворусот. Така, од секој аспект државата е во една навистина сериозна криза“, вели Трајковска.
Децата во Либан се особено погодена категорија во целата оваа ситуација.
„Околу 300.000 луѓе останаа без дом. 80.000 од нив се деца. За да биде катастрофата поголема 12 јавни здравствени установи и 34 училишта се уништени. Ова е сериозен удар за децата и долгорочно последиците ќе бидат големи“, вели таа.
Макрон прв излезе на пристаништето, либанските политичари ги немаше
Францускиот претседател Емануел Макрон прв излезе на погоденото подрачје кое наликува на воена зона, а не на пристаниште. Тој истакна дека е потребна потранспарентна меѓународна истрага и соопшти дека ќе организира меѓународна конференција за собирање помош за Либан, која директно ќе оди до невладините организации и народот за да се избегне корупцијата.
Либанците го дочекаа Макрон прегрнувајќи го, додека истовремено своите политичари ги обвинуваат за корупција и лошо справување со целкупната политичка, социјална и здравствена криза сега надополнета и со последиците од големата експлозија во Бејрут.
„Помеѓу Либан и Франција има многу пријателски односи. Постои братска релација. Макрон беше првиот политичар што по експлозијата излезе на терен. Заедно со придружбата, Макрон буквално со засукани ракави, се појави на пристаништето. Ниту еден од либанските политичари, членови на параламентот.. никој не го направи тоа. Посетата на францускиот претседател доби многу внимание во медиумите, луѓето реагираа со пораки на социјалните медиуми дека така треба да изгледа еден модерен политичар, прашувајќи истовремено каде се либанските политичари“, раскажува Трајковска, додавајќи: „Добар знак е тоа што за во недела е најавена донаторска конференција на ЕУ за помош на Либан и се надевам дека навистина меѓународната заедница ќе излезе во пресрет.“
Надеж за Либан се младите и дијаспората
Либан се соочува со веројатно најголемата криза досега по граѓанската војна, вели Трајковска.
„Најголемите надежи ги гледам во младите луѓе кои се многу образовани, речиси секој млад човек зборува француски, англиски и арапски. Тоа се млади луѓе образувани на француски универзитети. Либанската дијаспора брои скоро 11 милиони луѓе, значи многу повеќе отколку што има Либанци во Либан. И кога се зборува за перспективите на оваа држава либанската дијаспора е таа која што веројатно може да помогне заедно со младите луѓе тука кои се многу желни за промена.“
Таа вели дека Либанците се истрајни и трпеливи и покрај сите кризи низ кои минале, а светлото на крајот на тунелот се уште не се гледа.
„Она што ме импресионира е истрајноста и упорноста на Либанците кои покрај толку трагедии, војни и несреќи што им се случуваат тие сепак имаат силен дух. Во средата, утрото по експлозијата буквално сите беа излезени на улиците и чистеа, го изнесуваа скршеното стакло.. Групи млади луѓе се организираат и им помагаат на останатите да го соберат ѓубрето, да ги расчистат урнатините и она што е уништено од експлозијата. Тоа се истите млади луѓе кои беа дел од револуцијата во октомври, а кои сега несебично се инволвираат, донираат храна и вода за сите кои што се на улица, за повредените или за оние чии бизниси се погодени од експлозијата“, раскажува таа.
Македонците во Бејрут помагаат во заедницата
Во Бејрут во моментов живеат само двајца Македонци. Покрај Македонка Трајковска, тука живее и Душко Ристовски. Тој работи во невладиниот сектор кој им помага на палестинските бегалци.
Либан многу ме потсетува на Скопје, на Македонија. Ме потсетува на дома. И затоа многу ми паѓа тешко ова што го гледам.Македонка Трајковска
Веднаш по експлозијата, Ристовски беше меѓу првите кој им понуди помош на оние кои имаат потреба од тоа. „Ако некој има потреба од безбедно место во Бејрут испратете ми порака“, напиша тој во порака на социјалните мрежи.
И двајцата се активно вклучени во акции за поддршка на локалната заедница тешко погодена од експлозијата. „Јас и Душко сме соседи во Бејрут. Контактираме секојдневно. Душко е вклучен во повеќе иницијативи за помош. Јас утре се вклучувам во една волонтерска иницијатива за чистење на улиците во двете најпогодени области од експлозијата, Жимаизе и Мармихаи, тоа е срцето на Бејрут. Старите објекти во традиционален либански стил се уништени. Се надевам дека со мојот мал придонес ќе помогнам барем на некој начин“, вели Трајковска.
Дополнителен мотив за несебично да придонесе во заедницата за Трајковска е тоа што ја чувствува мошне блиска.
„Либан многу ме потсетува на Скопје, на Македонија. Ме потсетува на дома. Либанците се прекрасни, многу отворени, весели, добродушни и гостопримливи. Имаме многу сличен менталитет. Каде и да одам ме прашуваат од каде сум, зошто сум тука и велат дека ова не е добро време да се биде во Либан. Знаат каде е Македонија, се сеќаваат на Југославија. Тука има и македонски производи. Либан е преубава медитеранска земја, со прекрасни планини и луѓе со навистина големо срце. Знаејќи го сето тоа многу ми паѓа тешко ова што го гледам. Јас сум тука една година. Но, откако дојдов буквално се случи револуција некаде од октомври, потоа дојде Ковид, па економската криза. Ова со експлозијата е веќе премногу“, вели Трајковска.