Американскиот претседател Џо Бајден го заврши своето патување од три земји во Европа со силна изјава за поддршка на НАТО, сакајќи да ги смири европските стравови дека промената во американската администрација ќе значи несигурност за врските на Вашингтон со неговите трансатлантски сојузници.
„Апсолутно ви гарантирам. Нема прашање“, рече тој за време на заедничката прес-конференција со финскиот претседател Саули Ниинисто во четвртокот во Хелсинки.
„Ние ќе останеме поврзани со НАТО. Поврзани со НАТО почетокот на средината и крајот. Ние сме трансатлантско партнерство“, рече Бајден.
Бајден ја повтори „огромната поддршка“ од двете партии во Конгресот на САД, „и покрај фактот дека има некои екстремни елементи на една партија“.
Се чини дека тој мислеше на изолационистичката положба на некои републиканци под влијание на принципот „Америка на прво место“ што го застапува претходникот на Бајден, Доналд Трамп, кој постојано ја доведуваше во прашање целта на НАТО и во 2017 година го нарече сојузот застарен.
„Американскиот народ знае, од крајот на Втората светска војна и формирањето на НАТО дека нашата безбедност почива во едногласноста меѓу европскиот и трансатлантскиот партнер – нас“, рече тој.
Гаранциите на Бајден за трансатлантско единство против рускиот претседател Владимир Путин претставуваат значително поинаков тон од последниот пат кога американски лидер зборуваше во финската претседателска палата.
Пред точно пет години оваа недела, Трамп се сретна со Путин и, во неверојатен укор за проценката на неговите сопствени разузнавачки агенции, застана на страната на Путин за тоа дали Кремљ се мешал во изборите во САД во 2016 година.
Обврска за Финска и Украина
Излегувајќи од дводневниот самит на НАТО во Вилнус, Литванија, Бајден го увери Ниинисто дека посветеноста на алијансата кон нејзината 31-ва и најнова членка е „цврста“.
Финска беше примена во април. Шведска, која бараше членство во НАТО истовремено со Финска како одговор на руската инвазија на Украина минатата година, беше одобрено да се приклучи претходно оваа недела откако Турција се откажа од своето противење по повеќе рунди разговори.
Бајден рече дека членките на НАТО се обединети и решени да ја поддржат Украина во одбраната на руската инвазија и во напредокот кон членството.
„Не чекаме да се финализира членството на Украина во НАТО за да се посветиме на долгорочната безбедност на Украина“, рече тој, истакнувајќи нова рамка што ќе одговори на потребите на Киев сега и по војната. Таа рамка беше откриена во средата од Г7, која ја вклучува Јапонија, единствената членка на групата од седум богати демократии што не е членка на НАТО.
Рамката предвидува серија билатерални договори за обезбедување безбедносна и економска поддршка за заштита на Украина додека не заврши војната со Русија и додека Киев не ги реформира своите системи според стандардите на сојузот. Реформата и крајот на конфликтот се услови за влез во НАТО што ги прифати украинскиот претседател Володимир Зеленски.
Путин е „веќе изгубен“
Бајден, исто така, понуди остра оценка за шансите на рускиот претседател Владимир Путин во конфликтот – изјавувајќи дека рускиот претседател „веќе ја изгубил војната“.
„Путин има вистински проблем. Како се движи одовде? Што прави тој?" Реторички праша Бајден, истакнувајќи дека Москва нема ресурси за да победи и на крајот ќе одлучи дека нема економска или политичка причина за продолжување на конфликтот.
„Не можам да предвидам точно како ќе се случи тоа“, рече Бајден.
„Мојата надеж е, а моите очекувања се дека ќе видите дека Украина постигнува значителен напредок во нивната офанзива и дека генерира договор со преговори некаде по должината на линијата“, додаде Бајден.
За возврат, Ниинисто го увери Бајден за посветеноста на нордиската нација.
„Ние ќе продолжиме со поддршката за Украина, која се брани не само себеси, туку и сите вредности што ги претставуваме во западниот свет“, рече тој.
Нордиски самит
Ниинисто и Бајден се состанаа претходно во четвртокот пред поголем собир со шведскиот премиер Улф Кристерсон, норвешкиот премиер Јонас Гар Сторе, данската премиерка Мете Фредериксен и премиерката на Исланд Катрин Јакобсдотир.
Тоа е трет самит од неговиот формат и особено симболичен бидејќи е прв каде сите нордиски земји сега се членки на НАТО.
„Можеби очекуваме Путин да се нафрли на некој или друг начин“, предупреди Џејмс Патрик, професор по меѓународни односи на Универзитетот во Јужна Калифорнија.
„Интензивната реторика и, за жал, бруталните дејства ќе изгледаат веројатни како одговор“, изјави тој за Гласот на Америка.
Агендата за американско-нордискиот самит вклучува дискусија за климатските промени, безбедносната соработка и новите технологии.
Лидерите, исто така, ја забележаа важноста од заштита на Арктикот и промовирање на неговиот одржлив економски развој - многу понеостварлива цел од руската инвазија на Украина.
Речиси три децении, Арктичкиот совет беше успешен пример за соработка по Студената војна меѓу осум арктички држави - Канада, Данска, Финска, Исланд, Норвешка, Русија, Шведска и САД, како и организациите на домородните народи.
Од руската инвазија на Украина, Советот престана да работи со Москва, а сега и со сите други членки на Советот дел од НАТО, постои загриженост дека конфликтот ќе ја попречи работата на климатските промени, биодиверзитетот, интересите на домородните луѓе и други заеднички предизвици.
Претседавачот на Советот, Норвешка, не објави дали ќе се обиде да постигне договор за повторно ангажирање на Русија - која опфаќа повеќе од половина од брегот на Арктикот - без крај на војната на Москва против Украина.
Некои арктички прашања можат ефикасно да се решат без учество или согласност на руската влада, но за многу од најважните арктички прашања, напредокот без Москва ќе биде очајно ограничен, рече Џон Холдрен, ко-директор на Арктичката иницијатива на школата Харвард Кенеди и поранешен советник за наука. на американскиот претседател Барак Обама.
„Едноставниот факт е дека Русија има повеќе копнена површина, повеќе територијални води, повеќе население и повеќе инфраструктура [вклучувајќи ја и воената инфраструктура] на Арктикот од кој било друг“, изјави тој за Гласот на Америка.
Додека Кина не е арктичка нација, Пекинг се окарактеризира себеси како нација „блиску до Арктикот“ и има активно присуство таму. Доколку Кина преземе поактивна улога на страната на Русија во војната во Украина, Холдрен предупреди на зголемената загриженост за соработката меѓу Кина и Русија во милитаризирањето на Арктикот.