Американските власти не се сами во соочувањето со вината за погрешно пресметување за брзината на талибанската офанзива. Европските лидери и нивните безбедносни советници, исто така, се подложени на зголемена критика за погрешната проценка за настаните во Авганистан, откако претседателот Џо Бајден одлучи да ги повлече американските сили од земјата.
Во Британија, премиерот Борис Џонсон и неговите министри се обвинети од пратениците од нивната партија, како и од опозициските политичари дека не ги подготвиле плановите за евакуација пред евентуалното доаѓање на Талибанците, откако војниците на САД и НАТО се повлекоа.
Со обвинувањата поради недостатокот на очигледна подготовка за евакуација и во услови на хаотични сцени на аеродромот во Кабул, висок член на владејачката Конзервативна партија на Џонсон, Тобиас Елвуд, поранешен британски министер за одбрана, во саботата се пожали на недостаток на координација меѓу членките на НАТО.
Неспособност. Лошо расудување. Недостаток на подготвеност. Невистини. Конфузија. Самозадоволство. Одложување “, вака британскиот весник „Обсервер“ го опиша случувањето и хаосот на аеродромот во Кабул.
Се зголемува притисокот врз британскиот секретар за надворешни работи, Доминик Раб, да поднесе оставка поради постапката за евакуација на Велика Британија, гневни што тој остана на одмор со семејството на Крит минатата недела, кога Талибанците го нападнаа Кабул. Полковникот Ричард Кемп, поранешен командант на британските сили во Авганистан, изјави за Би-Би-Си дека отсуството на Раб покажува „министерски недостаток на итност“.
Меркел под оган
И во Германија, која во јуни го повлече својот последен контингент од околу 570 војници од Авганистан, владата на канцеларката Ангела Меркел исто така се соочи со бура од критики затоа што не ги финализирала плановите за евакуација на Кабул за Авганистанците кои работеле со германските сили.
Според списанието „Шпигел“, највисоките германски претставници дури во април започнале да разговараат што да прават со локалните вработувања, вклучително и преведувачи, возачи и готвачи но, дека со недели не можеле да најдат согласнот околу тоа кој заслужува да биде евакуиран - дали треба да бидат сите 50 илјади Авганистанци кои работеле за германската воена мисија од 2013-та година - или само оние кои работеле во изминатите две години.
Имаше неколкумесечни спорови околу тоа дали треба да се користат редовните летови од Кабул, при што евакуираните би платиле за својот пат или дали германската влада треба да организира чартер-летови.
Во различни периоди во текот на изминатите два месеци, бидејќи повеќе градови и области паднаа под контрола на Талибанците и додека исламистите се доближуваа до авганистанската престолнина, беа упатени апели до канцеларката Меркел да интервенира во мулти-агенциските спорови.
Пред четири недели, кога половина Авганистан веќе беше под контрола на Талибанците, пратениците испратиле заедничко писмо до Меркел барајќи од неа да ги подготви плановите за евакуација.
Погрешни пресметки
Неуспехот да се финализираат плановите за евакуација се смета за погрешна пресметка исто така направена од Вашингтон - со брзина на офанзивата на Талибанците, како и погрешни проценки за тоа дека авганистанската влада и армијата може да се откажат. Но, исто како и американски колеги, европските разузнавачки и безбедносни агенции мислеа дека имаат повеќе време.
Пред две недели, генералот Ник Картер, шеф на британскиот одбранбен штаб, напиша во напис во весникот „Тајмс“ дека е прерано „да се отпише земјата“. Кон крајот на јули, германската разузнавачка служба, попозната по германскиот акроним БНД, исто така, сугерираше дека на Талибанците ќе им бидат потребни околу три месеци.
Германските разузнавачки службеници предвидуваа дека талибанските борци ќе го опколат Кабул додека владата не се предаде. Тие не сметаа за ненадејното бегство на авганистанскиот претседател Ашраф Гани. Четириесет и осум часа пред Талибанците да го заземат Кабул без речиси еден испукан истрел, БНД ја смени проценката, но прогнозираше дека главниот град нема да падне пред 11-ти септември.
Неуспеси на воената сила
Клучна причина за погрешната пресметка е тоа што БНД, како и другите западни разузнавачки агенции, очигледно не успеаа да воведат стратегија за инфилтрација што ја започнаа Талибанците неколку месеци претходно, вклучително и преместување на воени борци во клучните градови подготвени да се појават кога е потребно, признаваат некои европски воени сили, кои разговараа со Гласот на Америка. Во многу градови, вклучително и Кабул, талибанските борци веќе беа на терен.
И, во некои случаи, во редовите на авганистанската национална армија, вели Али Назари, портпарол на Ахмад Масуд, син на воениот командант убиен од Ал Каеда, кој формира новоталибанско движење во планинскиот регион Паншир. „Имаше многу талибански лојалисти во армијата, многу симпатизери и поддржувачи“, рече тој за Гласот на Америка. Тие само им се предадоа на Талибанците. „Имаше заговор внатре во самата армија“, додава тој.
Ниту, пак, западните разузнавачки агенции беа целосно свесни, велат официјалните претставници за брзиот напредок што Талибанците го постигнаа во нападот од мај, откако ги предадоа договорите со племенските старешини и локалните воени лидери, како и некои водачи на етничките малцинства во Авганистан, вклучително и Хазара во земјата, кои долго време се соочија со насилен прогон од Талибанците поради нивната етничка припадност и шиитската муслиманска приврзаност.
Друг фактор беше неуспехот да се процени празнината на авганистанската влада и деморализацијата на националната армија во земјата, призна германскиот министер за надворешни работи Хајко Мас минатата недела. „Сите ние, федералната влада, разузнавачките служби, меѓународната заедница - погрешно ја проценивме ситуацијата“, рече Мас на прес конференција во Берлин.
Талибанците исто така се изненадени
Во одбрана од западните официјални претставници, Америка и Европа, талибанските лидери, исто така, изгледа беа изненадени од брзиот напредок. Тие, исто така, не очекуваа брз успех со нивната двомесечна воена стратегија надвор од земјата, што доведе до тоа полека да ја заостри контролата врз руралните области пред да ги обезбедат регионалните престолнини.
„Тоа е неочекувана победа“, рече Абдул Гани Барадар, еден од талибанските лидери, во видео порака минатата недела. Талибанските лидери преговараа со авганистанскиот претседател Гани за преоден аранжман што би го одложил нивниот влез во Кабул, забележува Вали Наср, професор на Факултетот за напредни меѓународни студии на Универзитетот Џонс Хопкинс, истражувачка институција во Вашингтон.
„Талибанците беа заинтересирани за тоа, бидејќи не мислеа дека имаат капацитет веднаш да ја преземат контролата врз градот“, рече Наср, поранешен висок советник на американскиот Стејт департмент за Авганистан, за време на онлајн дискусија.
Facebook Forum