Унгарија продолжува да купува милијарди долари руска нафта и гас годишно, и покрај тоа што повеќето други западни земји ги прекинаа економските врски со Русија по нејзината инвазија на Украина во февруари 2022 година за намалување на зависноста од Кина.
Тоа доведе некои да ја етикетираат земјата како Русија и Кина како „Тројански коњ“ на Запад. Што се крие зад топлите односи на Унгарија со Москва и Пекинг? Многу аналитичари велат дека Унгарија се обидува да ги искористи глобалните тензии во своја полза.
Руска нафта
Јужниот огранок на гасоводот Дружба или „Пријателство“ секојдневно носи илјадници метрички тони руска нафта низ Украина и директно во државната рафинерија МОЛ на периферијата на Будимпешта.
Русија некогаш беше најголемиот снабдувач со енергија на Европската унија, но блокот го забрани увозот на руска нафта по инвазијата во Украина. Сепак, Унгарија, Словачка и Чешка побараа исклучоци, тврдејќи дека како земји без излез на море не можат брзо да го диверзифицираат снабдувањето.
Додека Словачка и Чешката Република се обидуваат да ја намалат зависноста од руската енергија откако стапи на сила забраната, Унгарија склучи нови повластени договори за да го зголеми снабдувањето од Русија. Сега е најголемиот енергетски клиент на Москва во ЕУ, купувајќи нафта и гас во вредност од 343 милиони долари само во јануари оваа година. Таа, исто така, гради нов гасовод што ќе ги однесе руските нафтени деривати во Србија.
Покрај тоа, Русија ја гради новата нуклеарна централа Пакс II во Унгарија, на брегот на реката Дунав, јужно од Будимпешта.
Украински гнев
Украина вели дека Русија ги троши своите приходи од енергија на оружје за да убива Украинци. Советникот на украинскиот претседател Володимир Зеленски дури ја обвини Унгарија дека е соучесник во наводните руски воени злосторства преку нивните енергетски договори со Москва.
„Ако сте го виделе видеото каде Русите му ја отсекуваат главата на украинскиот војник - Унгарците го плаќаат ножот“, рече Олег Устенко, економски советник на Зеленски, за веб-страницата Политико минатиот април, откако Унгарија потпиша договор за зајакнување на увоз на гас од Русија.
Унгарскиот министер за надворешни работи Петер Сијарто ги отфрли критиките за договорите со Москва.
„Безбедноста на снабдувањето со енергија на Унгарија бара непречен транспорт на гас, нафта и нуклеарно гориво. За исполнување на овие три услови, унгарско-руската енергетска соработка мора да биде непрекината. Тоа нема никаква врска со политичките преференции“, рече Сијарто на прес-конференција во април по договорот.
Московски врски
Врските на Унгарија со Москва се многу подлабоки од нафтата и гасот. Премиерот Виктор Орбан постојано ги отфрла повиците на Западот за прекин на економските врски со Москва.
„Стратегијата на Брисел за Украина спектакуларно пропадна. Не само на бојното поле, каде ситуацијата е катастрофална, туку и во меѓународната политика. Залудно зборувавме дека оваа војна е братска војна на два словенски народи, а не наша“, рече Орбан во своето годишно телевизиско обраќање на 17 февруари.
Орбан ги критикуваше санкциите на ЕУ кон Русија, ја блокираше финансиската помош на Европската унија за Украина и го одложи ратификувањето на приемот на Шведска во НАТО. Тој ја направи Унгарија отфрлена од Европа, вели аналитичарот Петер Креко.
„Никој не отишол толку далеку во уривањето на демократските институции, свртувајќи се против западниот систем на институции и негувајќи односи со Русија и Кина“, изјави Креко за Гласот на Америка.
Кинеска инвестиција
Кина финансира брза железница од 3,8 милијарди долари од Будимпешта до српскиот главен град Белград, главен проект на нејзината иницијатива „Појас и пат“. Унгарија беше меѓу најголемите глобални приматели на кинески инвестиции во 2022 година.
Критичарите велат дека владата спречила каков било надзор на договорите.
„Постојат произволно дизајнирани и брзо усвоени регулативи од парламентот за да се спречи каков било увид или надзор во и над руската инвестиција во нуклеарната централа или кинеската инвестиција во железничката пруга што се развива од Белград до Будимпешта. Тоа се големи инвестиции. Во унгарски контекст ова се инвестиции без преседан“, изјави за Гласот на Америка Миклош Лигети, од антикорупциската организација Транспаренси интернешнал.
Унгарската влада ги отфрла тврдењата за корупција и вели дека деталите за инвестициите биле чувани во тајност за да се обезбеди заем од кинеската банка за извоз. Околу 85 отсто од финансирањето доаѓа од Кина, според Ројтерс.
Светоглед на Орбан
Топлите односи на Унгарија со Москва и Пекинг се засноваат на геополитичка претпоставка, рече Креко.
„Онаму каде што се појавува нов конфликт од типот на Студена војна меѓу Кина и Западот. И Орбан сака да ја игра оваа улога на мост меѓу двајцата. Исто така, сè повеќе се работи за идејата дека западниот либерален демократски поредок е пред колапс, и ние мора да бараме нови модели, било во Русија, било во Кина“, изјави Креко за Гласот на Америка.
Виктор Орбан и неговата партија Фидес имаат големо мнозинство во парламентот и се далеку напред во анкетите.
„Мала е шансата за каква било владина промена. Тоа значи дека навистина има многу време да се занимава со надворешна политика. И тој не сака само да биде премиер на Унгарија – тој сака да биде играч од светска класа“, рече Креко, додавајќи дека Орбан ужива да биде во центарот на светското внимание.
„И ова е делумно еден гол од неговата игра. Но, другата цел на неговата игра е - преку вето, преку опструкција - да има влијание врз процесите и тој сака да биде околу важните преговарачки маси“, додаде тој.
„Тој е доста отворен за неговиот негативен став кон ЕУ, но мислам дека е сè повеќе (против) НАТО, исто така. Значи, тој сака да ги ослаби овие институции одвнатре, бидејќи смета дека тие претставуваат закана за неговото суверено одлучување“, рече Креко.