Кинескиот претседател Шји Џинпинг побарал од американскиот претседател Џо Бајден минатата година да го смени јазикот што САД го користат кога разговараат за нивната позиција за независноста на Тајван, според двајца американски претставници запознаени со приватниот разговор.
За време на состанокот Бајден-Шји минатиот ноември во близина на Сан Франциско, Шји и неговите соработници побараа од Бајден и неговиот тим да го изменат јазикот во официјалните изјави на САД.
Кина сакаше САД да кажат „ние се спротивставуваме на независноста на Тајван“, наместо сегашната верзија, која е дека САД „не ја поддржуваат“ независноста на Тајван, рекоа луѓето, кои побараа анонимност за да зборуваат за приватните дипломатски размени во кои учествувале или беа информирани за тоа.
Соработниците на Шји постојано ги следеле и ги поднесувале барањата во месеците оттогаш, според двајца американски официјални лица и друго лице запознаено со размената.
САД одбија да ја направат промената.
Белата куќа одговори на барањето за коментар со изјава во која се повторува линијата дека Вашингтон не ја поддржува независноста на Тајван. „Администрацијата Бајден-Харис беше доследна на нашата долгогодишна политика „Една Кина“, се вели во соопштението.
Кинеското Министерство за надворешни работи рече: „Треба да и го поставите ова прашање на американската влада. Позицијата на Кина за прашањето на Тајван е јасна и конзистентна“.
Министерството за надворешни работи на Тајван одби коментар.
Поразената влада на Република Кина побегна во Тајван во 1949 година, откако ја загуби граѓанската војна со комунистите на Мао Це Тунг.
Република Кина останува формалното име на Тајван и владата вели дека нема планови да го промени тоа со оглед на тоа дека тие се веќе суверена, независна држава и Пекинг нема право да го тврди Тајван како свој.
Чувствително прашање
Веќе неколку години, кинеските дипломати ги притискаа САД да направат промени во однос на статусот на Тајван, кој останува најчувствителната област во односите меѓу САД и Кина. Невообичаено директниот и обновен притисок на лидерско ниво не беше пријавен претходно.
Соединетите Американски Држави ги прекинаа официјалните односи со владата во Тајпеј во 1979 година, но со закон се обврзани да му обезбедат средства за одбрана на демократски управуваниот Тајван. Кина тврди дека Тајван е своја територија и никогаш не се откажала од употребата на сила за да го стави островот под своја контрола.
Не беше јасно зошто Шји избра да го покрене прашањето со Бајден, но тој го стави противењето на независноста на Тајван во фокусот на неговото време на функцијата, а кинеската војска значително ги засили своите активности околу островот во последниве години.
Администрацијата на Бајден ја смета предложената промена на јазикот како не-почетна.
Тајван беше информиран за неодамнешните предлози на високо ниво од Вашингтон, рече еден од изворите.
Лидерите во Пекинг „би сакале Џо Бајден да каже многу различни работи за Тајван отколку што вели, без сомнение“, рече еден висок функционер на администрацијата на Бајден, додавајќи дека Бајден ќе се држи до стандардната американска формулација за зборување за независноста на Тајван
За време на неговиот мандат, Бајден ја вознемири кинеската влада со коментари кои се чини дека сугерираат дека САД ќе го бранат островот доколку биде нападнат, што е отстапување од долгогодишната позиција на САД за „стратешка нејасност“.
Промената би одекнала
Промената на САД да кажат дека се противат на тајванската независност ќе одекне низ Азија-Пацификот богата со трговија и со американските партнери, конкуренти и противници.
Официјални лица од две влади во регионот за Ројтерс изјавија дека секоја таква промена во формулацијата ќе ја толкуваат како промена на американската политика кон помала поддршка за одбраната и дипломатските аспирации на Тајпеј во време кога Пекинг го засили воениот притисок.
Кина во текот на изминатите пет години организираше речиси секојдневни воени активности околу Тајван. Претходно овој месец, Пекинг одржа ден на воени игри користејќи, како што рече Тајван, рекордни 153 воени авиони како дел од вежбите за симулирање на блокирање пристаништа и напад на поморски и копнени цели.
Секое префрлување на јазикот, исто така, може да се види како сигнализирање на промена во политиката на САД од поддршка на решавањето на иднината на Тајван преку мирни разговори, на она што сугерира дека САД застануваат против тајванските аспирации без оглед на околностите што се во игра.
Анкетите на јавното мислење во Тајван покажуваат дека повеќето луѓе го поддржуваат одржувањето на статус кво, ниту бараат да се приклучат кон Кина ниту да основаат нова држава.
Во 2022 година, Стејт департментот ја смени својата веб-страница за Тајван, отстранувајќи ја формулацијата и за неподдржување на независноста на Тајван и за признавање на позицијата на Пекинг дека Тајван е дел од Кина, што ги налути Кинезите. Подоцна го врати јазикот со тоа што не ја поддржува независноста на островот.
Двајцата лидери се очекува повторно да разговараат пред да заврши мандатот на Бајден во јануари, разговори кои може да се одржат по телефон или на маргините на самитот на Г-20 следниот месец во Бразил или самитот на АПЕК во Перу. АПЕК е еден од ретките меѓународни форуми каде што учествуваат и Тајван и Кина.
Демократскиот претседател ќе го предаде тензичното прашање на Тајван на неговата наследничка, демократската потпретседателка Камала Харис или републиканскиот поранешен претседател Доналд Трамп, по изборите на 5 ноември.
Извор: Ројтерс