Овонеделната посета на Србија на кинескиот претседател предизвика толпа луѓе кои вееја српски и кинески знамиња и го пофалија „железното“ пријателство на двете земји. На друго место на Запад, тоа покрена многу прашања за идната улога на Србија во Европа.
БЕЛГРАД, СРБИЈА – Аналитичарите велат дека токму тоа била идејата. Во време на глобално ривалство меѓу Пекинг и Вашингтон, пораките што Шји му ги достави на Белград беа насочени кон многу поширока публика.
Шји и српскиот претседател Александар Вучиќ потпишаа серија билатерални договори во средата, кои следеа по 25-годишнината од НАТО бомбардирањето на кинеската амбасада во Белград за време на кампањата на НАТО во 1999 година за запирање на етничкото чистење на Албанците на Косово. САД се извинија за акцијата, нарекувајќи ја „грешка“.
Кинескиот претседател Шји Џинпинг (лево) и неговиот српски колега Александар Вучиќ ја поздравуваат толпата во Палатата Србија во Белград, 8 мај 2024 година.
Дејвид Шулман, експерт за Кина во Атлантскиот совет со седиште во Вашингтон, за Гласот на Америка изјави дека доаѓањето на Шји во Белград на годишнината на 7 мај има за цел да испрати поширока порака во контекст на војната во Украина: дека Кина не е „воинот“ како САД и НАТО.
Пораките на Кина, рече Шулман, „се совпаѓаат со пораките на Русија за војната во Украина, за тоа што не ја обвинува Русија, туку ги обвинува САД и НАТО за „запалување на пламенот“ на војната, продолжување да ги поддржува Украинците и дека Кина е единствената сила. на мирот и стабилноста...
„Во кинескиот систем постои свест дека ова е клучна точка на поврзување меѓу Кина и Србија и се вклопува во пораката што Кина ја турка во однос на НАТО и САД“, вели Шулман.
Кинескиот претседател се осврна на бомбардирањето на кинеската амбасада во текст објавен во вторник во српскиот провладин весник „Политика“: „Народот на Кина го цени мирот, но никогаш нема да дозволи да се повтори историска трагедија“.
На фотографијата од прес-службата на претседателот на Србија, кинескиот претседател Шји Џинпинг со српскиот претседател Александар Вучиќ ја поздравува толпата пред Палатата Србија за време на церемонијата за пречек во Белград, 8 мај 2024 година.
Пол Мекарти, директор за Европа на Меѓународниот републикански институт во Вашингтон, се согласи дека времето на посетата на Кси не е случајно.
„Мислам дека целата посета на Шји на Европа е организирана околу 25-годишнината од бомбардирањето на НАТО“, рече тој.
„Премногу симболична е можност Кинезите да ја пропуштат и да ја подвлечат, така да се каже, позицијата на Србија и стратешкото несогласување со Западот кое трае веќе 25 години“, рече Мекарти.
Шји и Вучиќ потпишаа изјава за „заедничката иднина“ на двете земји, која српскиот претседател ја опиша како ниво над сеопфатното стратешко партнерство за кое двете земји се договорија во 2016 година.
Според Шулман од Атлантскиот совет, Шји често ја користел фразата „заедничка иднина“ за да укаже дека сака нова рамнотежа на силите во светот.
„Приказната за заедничката иднина е како Кина сака да воспостави глобален поредок кој е помалку предводен од САД, кој е мултиполарен, кој е повеќе „демократски“ меѓународен поредок - како што велат Кинезите“, рече тој.
„Во суштина, тоа е поредок што повеќе не е предводен од САД и во кој Кина игра позначајна улога“, вели Шулман.
„Фактот што се зборува за Србија како прва европска земја која ќе биде дел од заедницата и „заедничка иднина“ покажува дека за кинеските лидери, особено за Шји, Србија е од големо значење... како економска партнер и како земја кандидат за ЕУ“, додаде тој.
Покрај тоа, посетата на Шји на Србија му сигнализираше на Вашингтон дека Кина има сигурни партнери во Европа и дека САД „нема да можат целосно да ја придобијат Европа“.
Осветлување во облик на кинеско знаме на Белградската кула пред посетата на кинескиот претседател Шји Џинпинг на Белград, Србија, 7 мај 2024 година.
Кина поседува рудници и фабрики низ Србија и обезбеди средства во вредност од милијарди долари за патишта, мостови и разни објекти, што ја прави клучен партнер на Србија во многу потребниот развој на инфраструктурата.
Сепак, некои експерти велат дека иднината на соработката меѓу Белград и Пекинг е неизвесна, со оглед на комплицираните односи меѓу САД и Кина.
Вук Вуксановиќ, виш истражувач во белградскиот Центар за безбедносна политика, за Гласот на Америка вели дека проширувањето на соработката меѓу Србија и Кина од стратешко партнерство на ниво на „градење заедница на Србија и Кина со заедничка иднина во нова ера“ е нешто повеќе од дипломатска игра која моментално им одговара на двете влади.
Тој додаде дека идните односи зависат многу повеќе од Пекинг отколку од Белград.
„Претходниот договор за стратешко партнерство беше заедничка изјава од 2009 година која имаше топла реторика, но всушност не донесе никаква монументална трансформација на тие односи“, рече тој.
„И тоа беше до моментот кога Кина покажа поголем интерес за Балканот поради иницијативата „Појас и пат“, масивна стратегија за глобална инфраструктура за развој предводена од Кина“, рече Вуксановиќ.
„Мислам дека клучното прашање за САД ќе биде дали таа соработка ќе вклучи некој голем проект во областа на одбраната и високата технологија“, додаде тој.
Мекарти од Меѓународниот републикански институт рече дека не е јасно како договорите меѓу Србија и Кина и плановите за „заедничка иднина“ ќе влијаат на односите на Србија со Западот.
Сепак, наведе тој, договорот за слободна трговија меѓу Кина и Србија, кој стапува на сила во јули, „ја свртува Србија повеќе кон исток“, поставувајќи го прашањето „колку Србија е сериозна на својот европски пат“.
„Морам да кажам дека, од перспектива на Вашингтон, тие можеби се чувствуваат како да ја губат битката за срцето на Србија, така да се каже“, додаде тој.
Оваа статија е создадена во српската редакција на Гласот на Америка со придонеси на Дино Јахиќ, Марко Протиќ и Стефан Миљуш.