Русија ги отфрли мировните предлози на Украина, велејќи дека нема да се откаже од ниту една украинска територија што ја зазеде, што изнесува околу една петтина од вкупната површина на самата Украина.
Мировниот самит за Украина, чиј домаќин е Швајцарија, ќе се одржи во хотелот Бургенсток на езерото Луцерн со околу 90 земји што ќе учествуваат на собирот.
Швајцарската влада вели дека самитот има за цел да „инспирира иден мировен процес“ кој на крајот би можел да ги вклучи и Русија и Украина и да изгради „праведен и траен мир“ за Украина, вкоренет во меѓународното право.
Поминаа речиси 28 месеци откако Русија ја започна својата целосна инвазија на Украина, предизвикувајќи големи жртви на двете страни во војната што расели милиони Украинци.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски го иницираше самитот за да собере меѓународна поддршка за неговиот мировен план. Десетте точки во „мирната формула“ на Зеленски вклучуваат целосно повлекување на руските трупи од Украина и обновување на територијалниот интегритет на Украина, вклучувајќи го Крим и областите окупирани од Русија во источна и јужна Украина.
Русија не е поканета на самитот.
Швајцарската влада вели дека немало покана бидејќи Русија немала намера да присуствува. Москва го нарече мировниот самит без нејзино учество - „залуден“.
Но, Русија не е единствениот главен играч кој ги прескокнува разговорите во Швајцарија.
Кој присуствува? Кој е отсутен?
На самитот ќе отсуствува и Кина. Кинеското Министерство за надворешни работи на крајот на мај соопшти дека Пекинг „едвај може да учествува на состанокот“, бидејќи мировниот самит без Русија нема да ги исполни очекувањата на Кина.
Пекинг рече дека мировната конференција „треба да има признавање на Русија и Украина, еднакво учество на сите страни и фер дискусија за сите мировни планови“. Кина го објави својот план како „позиција за политичкото решавање на украинската криза“ во февруари 2023 година, промовирајќи го како мировен план, но 12-те принципи во таканаречениот план беа само повторувања на долгогодишните позиции на Пекинг, за кои критичарите велат дека се поповолни кон Русија.
САД и Украина ја повикаа Кина да учествува многу пати досега. Зеленски, на безбедносниот дијалог Шангри-Ла во Сингапур претходно овој месец, ја обвини Кина дека врши притисок врз другите земји да го бојкотираат мировниот самит, што Пекинг го негираше.
Киев покани околу 160 земји и организации да присуствуваат на самитот. Швајцарската влада во понеделникот соопшти дека околу 90 земји - речиси половина од Европа - го потврдиле своето учество, а повеќето од учесниците се шефови на држави или влади.
Најголемиот сојузник на Украина, САД, ќе ги испрати потпретседателката Камала Харис и советникот за национална безбедност Џејк Саливан. Претседателот Бајден, наводно, ќе го пропушти самитот поради собирање средства за кампањата.
Зеленски, разочарано рече дека рускиот претседател Владимир Путин ќе има „стоечки овации“ за отсуството на Бајден. Од Белата куќа изјавија за медиумите дека САД се цврсти поддржувачи на Украина.
Во говорот во јуни на комеморација на 80-годишнината од Нормандија, Бајден вети дека „нема да се оддалечиме“ од Украина, поврзувајќи ја борбата на Европа во Втората светска војна против нацистичките напаѓачи со борбата на Украина против руските.
Потврдени се и лидерите на Европската унија, Европската комисија, Германија, Франција, Италија, Канада, Шпанија, Полска, Молдавија, Ирска, Исланд, Австрија, Чешка, Финска, Латвија, Шведска, Хрватска, Луксембург и Чиле.
Покрај своите западни сојузници, Киев се фокусираше на поканување на нации од глобалниот југ - термин кој се користи за опишување на помалку развиените земји - и направи напори да ја добие нивната поддршка за самитот.
Во споредба со западните земји, повеќето земји од глобалниот југ се неутрални или донекаде проруски настроени во војната. Добивањето поддршка од овие земји е клучно за Украина да изврши притисок врз Русија во идните разговори.
„Колку повеќе такви земји имаме на наша страна... толку повеќе Русија ќе мора да се справи со ова“, рече Зеленски минатиот месец во интервју за АФП.
Турција во средата потврди дека ќе го испрати својот министер за надворешни работи на мировниот самит.
Индиското Министерство за надворешни работи соопшти дека ќе испрати претставници на „соодветно ниво“ на самитот, истовремено потврдувајќи дека тоа нема да биде новоизбраниот премиер Нарендра Моди.
Филипините, Сингапур и Тајланд сите го потврдија своето присуство, но со заменици претставници на министерско ниво наместо врвни лидери.
Поканетите земји кои сè уште не се потврдени се Бразил, Саудиска Арабија, Јужна Африка и Пакистан.
Иако Пакистан и Украина имаат силна одбранбена соработка, Русија е исто така важен снабдувач на нафта на Исламабад.
Што ќе се дискутира?
Швајцарската влада вели дека главната задача на мировниот самит е да го поттикне идниот мировен процес, вклучувајќи:
• Дијалог за тоа како да се постигне сеопфатен, праведен и траен мир за Украина според меѓународното право и Повелбата на ОН.
• Промовирање на консензус за можна „рамка за мир“
• Заеднички одредувања на патоказ за тоа како да се вклучат и Русија и Украина во идниот мировен процес.
Украина соопшти дека самитот ќе се фокусира на три прашања кои би можеле да ја добијат поддршката од различни земји и да произведат акциони планови:
- Ослободување на сите затвореници и ...
- враќање на украинските деца кои беа однесени во Русија.
Меѓународниот кривичен суд во март 2023 година издаде налог за апсење на Путин поради киднапирањата, што Русија го негираше.
Марк Канчијан, виш советник за меѓународната безбедносна програма во Центарот за стратешки и меѓународни студии, вели дека очекува многу присутни да останат неутрални за руско-украинската војна.
„Зеленски ќе сака да ја претвори конференцијата во анти-руска коалиција“, рече тој за Гласот на Америка.
„Сепак, некои од присутните можеби ќе сакаат да ги истражат крајните барања, од она што го сака Украина. На пример, некој вид на место за прекин на огнот“, вели Канчијан.
Канчијан додава дека последното коминике на мировниот самит ќе биде важно затоа што ќе покаже дали Зеленски ја одржал меѓународната поддршка или дали „меѓународните желби за мир ја надминуваат желбата на Украина за победа“.
Трите прашања на Зеленски за самитот се дел од мировниот план од 10 точки објавен во 2022 година, кој ја вклучува точката „за која не може да се преговара“ за враќање на територијалниот интегритет на Украина.
Териториите ги опфаќаат не само источните и јужните украински територии окупирани од Русија од 2022 година, туку и Крим, кој Русија го окупира од 2014 година.
Русија ги отфрли мировните предлози на Украина, велејќи дека нема да се откаже од ниту еден сантиметар од украинската територија што ја зазеде, што изнесува околу една петтина од вкупната површина на Украина.
Многу аналитичари веруваат дека колку Украина може да има преговарачка моќ во идните преговори со Русија зависи главно од нејзиниот моментум во војната.